Zakupoholizm po polsku – kto jest najbardziej zagrożony uzależnieniem od zakupów? Wyniki raportu CBOS

Z najnowszych badań CBOS opublikowanych w maju 2019 roku wynika, że zakupoholizm dotyczy 3,7 proc. populacji Polaków od 15. roku życia. W stosunku do roku 2015 zanotowano minimalny spadek – wówczas odsetek osób, które kupują kompulsywnie wynosił 4,1. Kto jest najbardziej zagrożony uzależnieniem od zakupów w Polsce? Czy płeć, wiek i status majątkowy mają znaczenie?

Wiek i płeć a uzależnienie
Jak się okazuje, kluczowe znaczenie dla rozwoju tego uzależnienia ma wiek. „Ludzie młodzi, poniżej 35. roku życia, zdecydowanie częściej niż starsi wykazują symptomy kompulsywnego kupowania. Kategorią szczególnie zagrożoną uzależnieniem od zakupów są osoby w wieku od 15 do 17 lat. Można zatem sformułować tezę, że młody wiek stanowi czynnik ryzyka i sprzyja podatności na zagrożenie uzależnieniem od zakupów” – czytamy w raporcie.

Badania wykazują, że zjawisko zakupoholizmu wśród bardzo młodych osób drastycznie nasiliło się w ostatnich latach. Choć stwierdzenie, że młody wiek to czynnik ryzyka nie jest nowym spostrzeżeniem badaczy, dopiero teraz wyniki są naprawdę alarmujące: odsetek najmłodszych badanych wykazujących symptomy problemowego kupowania zwiększył się od 2015 do 2019 roku z 8,5 proc. aż do 14,1 proc.!

W pozostałych grupach wiekowych sprawdza się zasada – im jesteśmy starsi, tym jesteśmy bezpieczniejsi. W grupie wiekowej 18-24 lata uzależnionych od kupowania jest 6,3 proc. osób. W kolejnej grupie (25-34 lata) wynik jest podobny – 6,5 proc. Wśród osób w wieku 35-44 lata problem z kompulsywnym kupowaniem ma 2,7 proc. respondentów, zaś w wyższych kategoriach wiekowych odsetek ten wynosi od 1,3 do 1,8.

Istotne znacznie ma płeć. „W każdej z siedmiu wyodrębnionych kategorii wiekowych odsetek kobiet zagrożonych uzależnieniem od zakupów jest wyższy niż odsetek mężczyzn. Największe różnice można zauważyć wśród osób w wieku 25–34 lata: zjawisko problemowego kupowania dotyczy 1,3 proc. mężczyzn w tym wieku i 11,0 proc. kobiet” – czytamy w raporcie. Ogółem wśród wszystkich osób z problemem kompulsywnego kupowania ponad 74 proc. to kobiety.

Co ciekawe, w ostatnich latach zauważono ogromny wzrost zagrożenia uzależnieniem od zakupów wśród chłopców poniżej 18. roku życia. W 2012 roku problem ten dotyczył 2,7 proc. badanych, zaś w 2019 – aż 12,3 proc. „Oznacza to, że młodzi chłopcy, mający od 15 do 17 lat, są drugą najbardziej zagrożoną uzależnieniem od zakupów grupą. Pierwszą są dziewczęta w tym samym wieku (zjawisko to może dotykać 15,9 proc. z nich)” – wyjaśniają badacze.

Wykształcenie, zarobki i miejsce zamieszkania
Interesujący wydaje się fakt, że aż jedna trzecia wszystkich uzależnionych od kupowania nie ma własnych dochodów. Wynika to z ich wieku – to ta część badanych, która jest przed 18. rokiem życia lub tuż po osiągnięciu pełnoletności.

Poza tym pieniądze okazują się mieć drugorzędne znaczenie i im więcej się zarabia, tym więcej w się wydaję. Najwięcej osób, które mają problem z nałogowym kupowaniem, zalicza się do grupy 1800-2499 zł dochodów osobistych w skali miesiąca. Jeśli chodzi o wykształcenie, proporcje rozkładają się równomiernie między osobami o podstawowym, średnim i wyższym wykształceniu. Zdecydowanie najmniej zakupoholików jest wśród ludzi po szkołach zawodowych.

„Pewne znaczenie ma także wielkość miejsca zamieszkania. Wśród zagrożonych uzależnieniem od zakupów relatywnie dużo jest mieszkańców dużych miast, szczególnie tych liczących co najmniej 500 tys. ludności (16,8 proc. wobec 9,1 proc. wśród nieprzejawiających symptomów tego uzależnienia)” – czytamy w raporcie.

Oprac. na podstawie raportu CBOS „Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących hazardu i innych uzależnień behawioralnych – edycja 2018/2019”

Fot: Victor Xok, Unsplash.com