Psychologiczne uwarunkowania cyberprzemocy

Niezwykle ważne jest podkreślanie i uczulanie na negatywne zjawiska związane z technologiami komunikacyjnymi. Jednym z nich jest cyberprzemoc. Termin ten obejmuje szerokie spektrum zjawisk i zachowań antyspołecznych o charakterze m.in. agresji i przemocy rówieśniczej z wykorzystaniem nowoczesnych mediów.

Z dotychczasowych danych wynika, że cyberprzemoc jest zjawiskiem powszechnym wśród młodzieży i dorosłych. Niektóre badania wykazały, że prawie 75% dzieci w wieku szkolnym doświadczyło tej formy agresji. Pokłosiem tego doświadczenia jest między innymi lęk, depresja, nadużywanie substancji psychoaktywnych, trudności ze snem, zmniejszona efektywność w szkole, nieobecności w szkole (czy pracy), rezygnacja ze szkoły, a nawet samobójstwo.

Cyberprzemoc uważana jest obecnie za poważny problem zdrowia publicznego w szkołach, biorąc pod uwagę jej negatywny wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny dzieci i młodzieży.

Problematyczne korzystanie z portali społecznościowych

Nie od dziś wiadomo, że portale społecznościowe stały się ważnym medium komunikacji. Zwłaszcza Facebook odgrywa ogromne znaczenie w życiu społecznym. Z tej platformy korzysta 75% internautów. Jak wynika z raportu, największy odsetek użytkowników stanowią osoby młode – od 13. do 35. roku życia. Można przypuszczać, że dla tej grupy wiekowej jest to jedno z najbardziej powszechnych i naturalnych form komunikacji.

Cel i przebieg badania

Celem badania było poszerzenie obecnego stanu wiedzy na temat psychologicznych uwarunkowań cyberprzemocy oraz określenie natężenia występowania tego zjawisko wśród adolescentów i młodych dorosłych.

Skupiono się na powiązaniu problemowego korzystania z Facebooka, satysfakcji z życia rodzinnego i cyberprzemocy. Bardzo ważnym aspektem było zbadanie tzw. ciemnej triady cech osobowości, tj.:

• psychopatii, która charakteryzuje się impulsywnością, antagonizmem interpersonalnym, poszukiwaniem wrażeń, a także niską empatią i lękiem;
• makiawelizmu, który wiąże się z tendencją do manipulacji innymi we własnych celach;
• narcyzmu, który wyraża skłonność do poczucia wyższości i chęć dominacji.

Poddano analizie także poziom gniewu oraz samooceny.

W badaniu wzięło udział 1618 osób w dwóch przedziałach wiekowych: 16-18 lat i 19-25 lat. Średnia wieku dla grupy wynosiła 19,67. Zadaniem badanych było wypełnienie stosownego kwestionariusza w zakresie cyberprzemocy.

Wyniki badań

Na podstawie zebranych danych okazało się, że średni czas korzystania z Internetu w dni powszednie wynosi 5 godzin 36 minut, zaś w czasie weekendu – 6 godzin. Jednocześnie, im częściej osoba korzysta z Facebooka w sposób problemowy, tym częściej jest uwikłany w sytuacje przemocowe – doświadcza przemocy bądź stosuje ją wobec innych w Internecie. Potwierdza to wcześniejsze wyniki badań, które wskazują, że intensywne korzystanie z Internetu sprzyja występowaniu zachowań agresywnych.

Badacze podkreślili, że wiąże się to z możliwościami, jakie daje Internet, a więc sposobnością do wyładowania poprzez działania online nagromadzonej w ciągu dnia frustracji. Co więcej, korzystanie z Internetu jest sposobem na rozładowanie negatywnych emocji. Inne badania wskazują, że Internet, dzięki anonimowości, sprzyja „rozhamowaniu” i pewne zachowania nieakceptowane społecznie częściej występują.

W badaniach potwierdzono niechlubną rolę ciemnej triady cech osobowości (narcyzm, makiawelizm i psychopatologia) dla cyberprzemocy. Okazało się, że układ tych cech nieco różni się w sytuacji cyberprzemocy w roli osoby doświadczającej i stosującej przemoc. Widoczna jest także istotna dodatnia zależność pomiędzy makiawelizmem a cyberprzemocą w roli osoby stosującej przemoc. Narcyzm w obu przypadkach nie był istotnym czynnikiem w kontekście cyberprzemocy.

Wykazano także, że im niższy poziom satysfakcji z życia rodzinnego, tym częściej dana osoba doświadcza przemocy bądź stosuje przemoc w Internecie. Częściej mają one też niższą samoocenę.

Źródło:

https://kbpn.gov.pl/portal?id=15&res_id=12651120

Fot. Isabell Winter, Unsplash.com