Dziecko bezpieczne przed ekranem – 8 porad dla rodziców

Technologia nieustannie się rozwija i towarzyszy nam na każdym kroku. W USA aż 85 proc. matek wykorzystuje nowinki technologiczne, aby wypełnić czas swoim dzieciom. Również w Polsce często wręczamy dzieciom tablety, smarfony i sadzamy przed TV, aby chwilę odpocząć albo posprzątać czy ugotować obiad. Niewielu z nas myśli natomiast o technologiach w kontekście niebezpieczeństw. Niedawne amerykańskie badanie ujawniło zaskakującą liczbę: 68 proc. rodziców nigdy nie sprawdza aktywności online swoich dzieci.

Dla wielu dzieci świat online jest bardziej rzeczywisty niż świat realny. Z kolei dla dorosłych problemem, do którego wielu z nas nie chce się przyznać jest fakt, że nie rozumiemy świata online. Co więcej, uważamy, że nie posiadamy odpowiednich umiejętności technicznych do poruszania się w tej skomplikowanej przestrzeni. Dobra wiadomość jest taka, że nietrudno jest wprowadzić pewne techniczne środki kontroli, aby chronić dzieci w Internecie. Jednak należy pamiętać o tym, że najlepszą ochronę możemy im zapewnić sami – poprzez codzienną, otwartą rozmowę.

Poniżej omawiamy osiem obszarów, na które każdy rodzic powinien zwrócić uwagę podczas obsługi Internetu i udostępniania go swoim dzieciom.

1. Telefony komórkowe i aplikacje

Według badań przeprowadzonych przez firmę Influence Central średnia wieku dzieci, które otrzymały swój pierwszy smartfon, wynosi 10 lat. Sprezentowanie dziecku smartfona oznacza jednej strony dużą korzyść – zawsze możesz skontaktować się ze swoim dzieckiem. Ale smartfony mogą być także używane niezgodnie z przeznaczeniem, przez co mogą narażać dzieci na niebezpieczeństwo.

Jeśli zatem zastanawiasz się nad podarowaniem dziecku smartfona, warto wcześniej wprowadzić jasne zasady dotyczące korzystania z tego urządzenia. Należy wskazać, że posiadanie smartfona to nie tylko przyjemność, ale także duża odpowiedzialność. A ty kontrolując czynności wykonywane na telefonie przez Twoje dziecko zapewniasz mu bezpieczeństwo.

Zasady dotyczące korzystania ze smartfona dla dziecka:

Zawsze pytaj rodzica o możliwość zainstalowania aplikacji.
Nigdy nie podawaj swojego numeru telefonu obcym ani nie publikuj go online.
Zawsze mów rodzicom jeśli otrzymałeś wiadomość, z którą czujesz się niezręcznie.
Nie odbieraj połączeń ani smsów od nieznanych numerów.
Analizuj wysyłaną wiadomość. Jeśli nie byłbyś w stanie powiedzieć jej na głos, nie wysyłaj jej.
Jeśli masz prawo jazdy, nigdy nie smsuj podczas kierowania pojazdem.
Przestrzegaj wszystkich reguł dotyczących używania smartfonów, jakie panują w szkole.

Wydrukuj powyższe reguły i umieść je w widocznym miejscu w domu.

W sprawowaniu kontroli przydadzą ci się również narzędzia do kontroli rodzicielskiej. Istnieją darmowe aplikacje, które możesz zainstalować na telefonie, pozwalające m.in. na ograniczenie sposobu wykorzystania telefonu przez dziecko oraz wyznaczenie dni tygodnia i godzin, w jakich może ono korzystać ze smartfona. Oprogramowanie takie pozwoli także na określenie lokalizacji dziecka, monitorowanie jego połączeń i wiadomości oraz wyłączenie niektórych funkcji, np. możliwości pisania wiadomości sms podczas prowadzenia auta. Warto też podłączyć ładowarkę w centralnej części domu, ponieważ telefony powinny znajdować się poza sypialnią dziecka, wówczas nie będą używane do późnych godzin nocnych. I pamiętaj – sam bądź przykładem dla swojej pociechy. Nie zabieraj telefonu do stołu podczas obiadu, nie wysyłaj SMSów jadąc samochodem, itd.

2. Streaming treści oraz SmartTV

Strumieniowe przesyłanie treści zyskało na popularności, a na ekranach możemy oglądać więcej programów telewizyjnych i filmów niż kiedykolwiek wcześniej. Korzyści jest wiele. Mamy łatwy dostęp do świetnych programów edukacyjnych dla dzieci i filmów dokumentalnych, w większości wyświetlanych bez reklam, co oznacza, że dzieci nie są bombardowane komercyjnymi komunikatami, tak jak wtedy, gdy oglądają tradycyjną telewizję.

Istnieją jednak pewne zagrożenia, na które większość dużych dostawców treści strumieniowych odpowiada oferując narzędzia kontroli rodzicielskiej. Korzystając z nich masz pewność, że twoje dzieci mają dostęp tylko do treści odpowiednich i dozwolonych dla ich wieku. Dla przykładu Netflix umożliwia skonfigurowanie osobnych profili dla rodziców i dzieci. iTunes, Apple TV czy AndroidTV umożliwiają rodzicom klasyfikowanie treści oglądanych przez dzieci, poprzez tworzenie specjalnych kont i haseł.

Wszystkie te narzędzia nie zastępują jednak częstych rozmów z dziećmi na temat tego, co oglądają w telewizji i Internecie.

Co możesz zrobić, aby monitorować czas spędzany przed TV?

Sprawdzaj co twoje dziecko ogląda oraz ile czasu na to poświęca. Amerykańska Akademia Pediatryczna rekomenduje, aby dziecko spędzało przed monitorem maksymalnie 1 godzinę dziennie.
Rozmawiaj z dzieckiem o treściach, które ogląda. Badania wskazują, że sprzyja to również rozmowom na inne tematy.
Wykorzystuj narzędzia kontroli rodzicielskiej, aby blokować kontent nieodpowiedni do wieku dzieci.
Jeśli wykorzystywane przez ciebie media strumieniowe nie posiadają narzędzi do kontroli rodzicielskiej, koniecznie wyloguj się po zakończeniu oglądania.
Towarzysz dzieciom podczas oglądania telewizji. Uczyń z tego rodzinny event i wybierz coś edukacyjnego i zabawnego.

3. Konsole do gier i gry online

Konsole do gier od dawna są przedmiotem obaw i troski wielu rodziców. Z jednej strony gry pozwalają dzieciom rozwijać różne umiejętności, m.in. rozwiązywania problemów, uczą jak angażować się w długoterminowe cele i jak pracować w zespole. Wspólne granie może też być świetną okazją do wzmocnienia więzi rodzinnej. Z drugiej jednak strony, wiele gier zawiera lub promuje treści o charakterze przemocy lub nawet pornografię, a grając na konsoli w gry z opcją rozgrywki dla wielu graczy lub gry całkowicie oparte na Internecie można stać się ofiarą różnych nadużyć ze strony innych graczy, włączając w to nękanie i cyberprzemoc. Dzieci mogą również tworzyć relacje z innymi graczami i przekazywać im swoje dane osobowe. Na szczęście większość konsol do gier zapewnia kontrolę rodzicielską, więc rodzice mogą monitorować rozrywkę swoich dzieci.

Jak monitorować i wspierać bezpieczną grę?

Zachęć dziecko do rozmowy o grach, w które gra. Dzięki narzędziom kontroli rodzicielskiej możesz np. ustanowić hasło do gier z zawartością przeznaczoną dla starszych graczy, dzięki czemu dziecko najpierw zwróci się do ciebie, jeśli będzie chciało poznać nową grę. Wykorzystaj tę chwilę do otwartej dyskusji.
Upewnij się, że profil dziecka jest ustawiony jako prywatny. Zachęć dziecko, aby tworząc profil gracza nie podawało swojego imienia i nazwiska, nie zamieszczało zdjęcia ani nie podawało żadnych innych danych osobowych innym graczom. Pokaż też dziecku, jak może zablokować gracza, który stosuje cyberprzemoc.
Rozważ postawienie konsoli do gier we wspólnej przestrzeni domowej. Dzięki temu będziesz wiedział, w co aktualnie gra twoje dziecko, ale też będziesz mógł się przyłączyć do wspólnej zabawy.
Poznaj klasyfikację wiekową gier i stwórz różne konta graczy z dostępem dla każdego dziecka w zależności od jego wieku.
Użyj narzędzi kontroli rodzicielskiej, aby określić, z kim twoje dziecko może rozmawiać w sieci. Ogranicz te osoby do aktualnych znajomych twojego dziecka.

4. Media społecznościowe

Badanie przeprowadzone przez organizację non-profit Common Sense Media wykazało, że amerykańskie dzieci w wieku 8-12 lat są dostępne online 6 godzin dziennie, przebywając głównie na platformach społecznościowych, a dzieci w wieku od 13 do 18 lat – aż 9 godzin.

Dostęp do mediów społecznościowych ma kluczowe znaczenie dla rozwoju tożsamości społecznej nastolatków. Dziś właśnie tak młodzi kontaktują się ze swoimi przyjaciółmi oraz rówieśnikami i może to być zdrowy sposób na spędzanie wolnego czasu. Większość platform społecznościowych wymaga od użytkowników ukończenia 13. roku życia, jednak wielu rodziców pomaga młodszym dzieciom założyć własne konto.

Aby obecność dziecka w mediach społecznościowych pozostała dla niego pozytywnym doświadczeniem, kluczem jest ustalenie pewnych granic. Media społecznościowe są bowiem szczególnie uzależniające dla dzieci i młodzieży. Otwierają także drzwi do wielu różnych problemów, takich jak cyberprzemoc, udostępnianie nieodpowiednich treści czy rozmowy z nieznajomymi.

Zasady bezpiecznego korzystania z social media

Porozmawiaj o presji dzielenia się. Dzieci odczuwają silną presję do dzielenia się zdjęciami i innymi szczegółami ze swojego życia. Przeprowadź pozytywną rozmowę na temat wartości płynących z prywatności, aby w ten sposób uwolnić ich od tej wewnętrznej presji.
Bierz pod uwagę „trwałość” mediów społecznościowych. Wyjaśnij dzieciom, że w social media nie istnieje możliwość usunięcia zdjęcia czy innych danych. To co się „wrzuca” do sieci, zostaje tam na zawsze. Dzięki tej wiedzy dzieci nie będą zamieszczały postów bez ich przemyślenia.
Poinformuj dziecko o tym, że internetowi rozmówcy mogą być niebezpieczni. Internetowi drapieżcy wykorzystują sieć do śledzenia i kontaktowania się z dziećmi.

Jak stworzyć bezpieczne środowisko w social media?

Nie pozwalaj swoim dzieciom korzystać z mediów społecznościowych, dopóki nie osiągną odpowiedniego wieku.
Umieść komputer we wspólnej przestrzeni domu, aby widzieć co w sieci robi twoje dziecko.
Ogranicz czas spędzany w sieci i mediach społecznościowych.
Zablokuj dostęp do lokalizacji wszystkim aplikacjom.
Dostosuj ustawienia prywatności na koncie dziecka w social media.
Monitoruj aktywność internetową swojego dziecka, tak aby mieć pewność, że posty dziecka nie zawierają żadnych prywatnych informacji.

5. Cyberprzemoc

Życie naszych dzieci przeniosło się do Internetu. Niestety, ich prześladowcy również.

Cyberprzemoc może przybierać różną postać, w tym: rozpowszechnianie plotek i wysyłanie wiadomości zawierających groźby za pośrednictwem mediów społecznościowych, wiadomości tekstowych lub e-maili, podszywanie się pod inne dziecko i umieszczanie krępujących materiałów pod jego imieniem, przesyłanie prywatnych zdjęć bez jego zgody i – ogólnie – publikowanie online treści na temat dziecka z zamiarem upokorzenia go lub poniżenia.

Cyberprzemoc jest szczególnie dotkliwa, ponieważ jest tak powszechna i trwała. W przeszłości, jeśli dziecko było zastraszane na placu zabaw, świadkiem tego było kilku jego rówieśników. Teraz najbardziej prywatne informacje dziecka mogą zostać rozesłane przez Internet i są tam na stałe, chyba że zostaną zgłoszone i usunięte.

Cyberprzemoc może negatywnie wpłynąć na reputację online nie tylko ofiary, ale też sprawcy i mieć głęboki wpływ na przyszłość tego dziecka, np. podczas przyjmowania na studia czy szukania zatrudnienia.

Najlepszym sposobem na zapobieganie cyberprzemocy lub jej zatrzymanie jest świadomość zachowania własnego dziecka. Może pojawić się kilka sygnałów ostrzegawczych. Dziecko, które jest zastraszane, może zamknąć swoje konto w mediach społecznościowych i otworzyć nowe. Może także zacząć unikać sytuacji społecznych, nawet jeśli w przeszłości miało bujne życie społecznościowe. Ofiary (i sprawcy) cyberprzemocy często ukrywają też zawartość ekranu lub całe urządzenie, gdy inne osoby pojawiają się w ich sąsiedztwie i stają się zakłopotane tym, co robią w Internecie. Mogą stać się niespokojne emocjonalnie lub wycofać się w swój świat.

Rozmawiaj o cyberprzemocy

Aby rozeznać się w sytuacji zadawaj delikatne pytania.
Aby uzyskać wsparcie dla dziecka współpracuj z nauczycielami i pedagogiem szkolnym.
Zachęcaj dziecko do dzielenia się z tobą wiedzą na temat stosowania cyberprzemocy wobec rówieśników.
Omów z dzieckiem konsekwencje stosowania cyberprzemocy.
Wyjaśnij, że polubianie lub udostępnianie szkodliwych treści również jest nieakceptowalne.
Zachęcaj dziecko do wspierania osób, wobec których stosowana jest cyberprzemoc.

Co powinieneś zrobić, jeśli twoje dziecko padnie ofiarą cyberprzemocy?

Udokumentuj zdarzenie. Zrób zrzut z ekranu lub zachowaj obraźliwą wiadomość, aby móc to pokazać właściwym organom.
Porozmawiaj z nauczycielami, aby mieć pewność, że są świadomi sytuacji, oraz z innymi rodzicami.
Donieś o zdarzeniu do szkoły sprawcy cyberprzemocy. Możesz też zamieścić informację na temat stosowania cyberprzemocy na danej platformie czy grze online. Jeśli natomiast twoje dziecko otrzymuje groźby, nie czekaj z powiadomieniem o tym policji.

6. Prywatność i bezpieczeństwo informacji

Dzieci są podatne na zagrożenia związane z bezpieczeństwem informacji. Są to dokładnie te same zagrożenia, z którymi stykają się dorośli: złośliwe oprogramowania i wirusy, oszustwa związane z wyłudzaniem informacji czy kradzież tożsamości.

Problem polega na tym, że dzieci są o wiele mniej doświadczone i generalnie bardziej ufne. Dla nich udostępnianie danych osobowych, takich jak pełne imię i nazwisko lub miejsce zamieszkania, może nie wydawać się problemem.

Hakerzy i złodzieje mogą uzyskać informacje od dzieci na wiele sposobów. Darmowe gry do pobrania, filmy, a nawet dzwonki na telefon, które sprzedaje się dzieciom, mogą zawierać wirusy i po zainstalowaniu mogą wykradać dane z twojego komputera, np. informację o twojej karcie kredytowej. Hakerzy podszywający się pod legalne firmy, takie jak Google, mogą też wysyłać e-maile z prośbą o podanie hasła do konta dziecka. Mogą również udawać jednego z przyjaciół twojego dziecka…

Jak zabezpieczyć swoje dane?

Rozpocznij dyskusję ze swoim dzieckiem na temat poważnych zagrożeń występujących we współczesnym Internecie. Upewnij się, że wie ono, jak wygląda atak phishingowy i fałszywa witryna z grami, na które nie można dać się na nabrać.
Upewnij się, że wszystkie informacje dziecka są prywatne i że nigdy nie publikuje ono swojego imienia i nazwiska, numeru telefonu, adresu ani szkoły, do której uczęszcza.
Opowiedz dziecku o hasłach. Posiadanie silnego hasła jest pierwszym i najlepszym sposobem zapobiegania włamaniom i kradzieży tożsamości.
Powiedz dziecku, jak unikać korzystania z publicznych sieci Wi-Fi – jest to łatwy sposób, aby hakerzy mogli włamać się na ich urządzenia.

Jak stworzyć bezpieczne środowisko?

Zainstaluj silny program antywirusowy na komputerze domowym i urządzeniach wszystkich członków rodziny.
Pomóż sobie dodatkowo instalując na swoim komputerze VPN – wirtualną sieć prywatną, która szyfruje połączenie i zapewnia anonimowość podczas przeglądania Internetu. Utrudnia to hakerom dostęp do informacji osobistych i kradzież ich.
Jeśli Ty i Twoje dzieci korzystacie z wielu różnych urządzeń w domu, rozważ zainstalowanie VPN na routerze. W ten sposób cały ruch internetowy przechodzący przez router będzie chroniony, bez konieczności instalowania VPN na każdym urządzeniu z osobna.
Zainstaluj narzędzie do blokowania reklam.
Jeśli twoje dzieci korzystają ze smartfonów, upewnij się, że ich zabezpieczenia są ustawione na maksimum prywatności.

7. Przeglądanie nieodpowiednich treści online

Internet jest miejscem otwartym i publicznym, w którym dzieci mogą natknąć się na treści przeznaczone dla dorosłych. Porozmawiaj z dziećmi o tym, co mogą zobaczyć w Internecie. Wiele dzieci nie przychodzi do rodziców, gdy widzą coś, czego nie powinny były zobaczyć, z obawy o to, że będą na nie źli i zabiorą im urządzenia lub zablokują dostęp do Internetu.

Jeśli twoje dziecko przyjdzie do ciebie z tego typu problemem, otwórz się na dyskusję. Jeśli omawiana treść ma charakter seksualny, dziecko prawdopodobnie będzie już zawstydzone, dlatego powinno wiedzieć, że jesteś gotowy, by odpowiedzieć na każde pytanie bez osądzania.

Kroki, które możesz wykonać, aby zablokować nieodpowiednie treści online:

Ustaw filtry, aby blokować nieodpowiednie treści, takie jak pornografia. Dostawca usług internetowych powinien zapewniać bezpłatne narzędzia kontroli rodzicielskiej, podobnie jak większość konsol do gier. Zazwyczaj są one dość łatwe do skonfigurowania.
Ustaw Google w trybie „bezpiecznym”, aby Twoje dzieci nie ujrzały przypadkiem nieodpowiednich treści w wynikach wyszukiwania.
Zainstaluj narzędzie do blokowania reklam, aby zapobiec rozpowszechnianiu się wirusów, które mogą nieść nieodpowiednie treści.

8. Internetowi “drapieżcy”

Drapieżcy angażują się w praktykę zwaną „uwodzeniem”, próbując nawiązać relację z dzieckiem z zamiarem jego wykorzystania. Internet znacznie ułatwił życie takim osobom. Atakują one swoje ofiary za pośrednictwem dowolnych mediów internetowych: mediów społecznościowych, poczty elektronicznej, wiadomości tekstowych i innych. Zdecydowanie najpopularniejszą metodą jest prowadzenie czatu online: 76 proc. spotkań online z drapieżcami seksualnymi rozpoczyna się w pokoju rozmów. Jednak na czatowaniu się nie kończy. Często oszukują lub przymuszają swoje ofiary do aktywności seksualnej w Internecie, za pośrednictwem kamery internetowej lub wysyłając zdjęcia o charakterze seksualnym. Mogą również próbować osobiście spotkać się z ofiarami, by je wykorzystać.

Drapieżcy często tworzą różne tożsamości internetowe, udając dzieci, aby nakłonić inne do rozmowy. Odkrywają jak najwięcej informacji o swoich ofiarach, analizując ich profile w mediach społecznościowych oraz to, co publikują na czatach.

Nie łatwo jest stwierdzić, czy dziecko stało się celem takiego ataku, ponieważ większość z nich zachowuje to w tajemnicy przed rodzicami. Istnieje jednak wiele znaków ostrzegawczych: dzieci atakowane przez drapieżców mogą stać się bardzo tajemnicze, ponieważ drapieżca często zakazuje dziecku dzielić się informacjami z rodzicami lub przyjaciółmi. Dzieci mogą również stać się smutne i wycofane, rozproszone i mogą mieć gwałtowne zmiany nastroju.

Co powinieneś przekazać swojemu dziecku?

Porozmawiaj z dzieckiem na temat zagrożeń związanych z internetowymi drapieżcami. Upewnij się, że wie o tym, że musi być ostrożne w rozmowach online i nie może udostępniać nikomu informacji osobistych.
Przekonaj dziecko, że może przyjść do ciebie z każdym problemem.
Jeśli uważasz, że Twoje dziecko jest zagrożone, poproś o pomoc szkołę, pracownika socjalnego i policję.

Podsumowanie

Na rynku dostępnych jest wiele różnych narzędzi technicznych, które pomagają chronić dzieci w Internecie: od VPN i oprogramowania antywirusowego, przez filtry internetowe po narzędzia kontroli rodzicielskiej. Ale żadne z nich nie wystarcza do tego, aby zapewnić Twojemu dziecku pełne bezpieczeństwo.

Ważne jest opanowanie zestawu narzędzi technicznych (w rzeczywistości większość z nich jest bardzo łatwa do skonfigurowania, więc nie pozwól, aby brak umiejętności technicznych powstrzymywał cię przed ich użyciem). Ale o wiele ważniejszym i o wiele trudniejszym zadaniem jest prowadzenie częstych, otwartych i uczciwych rozmów z dziećmi na temat ich życia, bo najlepszą osobą, która zapewni bezpieczeństwo twojemu dziecku w Internecie, jesteś ty sam.

Źródło: https://pl.vpnmentor.com/blog/ochrona-dziecka-w-internecie-poradnik-dla-rodzicow

Oprac. DB