Seksoholizm – nałóg o wielu obliczach…

Natręctwa seksualne, uzależnienie od pornografii, częste zdrady, sadomasochizm, voyeuryzm (oglądactwo) i częsta masturbacja to tylko niektóre objawy seksoholizmu. Czym jest seksoholizm i jak objawia się uzależnienie od seksu w jego najróżniejszych postaciach?

Seks i uzależnienie
Osoby uzależnione od seksu często czują bardzo silną wewnętrzną potrzebę pewnych zachowań o podłożu seksualnym, które mają negatywny wpływ na ich życie – zarówno emocjonalne, jak i społeczne.

Seksoholizm przypomina pod niektórymi względami każdy inny nałóg, np. narkomanię lub uzależnienie od hazardu. Podobnie jak w innych nałogach, chory, wykonując pewne czynności, czuje euforię. U seksoholika euforię wywołuje seks, u narkomana zażycie środka odurzającego, natomiast u osoby uzależnionej od hazardu – gra. Ten specyficzny rodzaj radości i podniecenia, które czuje nałogowiec, jest wywołany poprzez endorfiny tzw. „hormony szczęścia” oraz inne substancje, które są wydzielane przez mózg. Po euforii przychodzi jednak smutek, poczucie winy, pojawiają się również negatywne myśli na swój temat.

Tak samo, jak inni nałogowcy, seksoholicy mają zniekształcone myślenie, bronią swojego zachowania, usprawiedliwiają się i często za swoje trudności obwiniają innych.

Moda czy choroba?
Nie wszyscy psychologowie i psychiatrzy mają takie samo zdanie na temat seksoholizmu. Niektórzy nie uznają go bowiem za chorobę, a jedynie za modę. Wynika to według nich z tego, że tematyka erotyczna jest w ostatnich latach bardzo popularna, a tym samym wzrasta moda na seks. Większość jednak uznaje seksoholizm za jedno z uzależnień. Odnajduje w nim bowiem cechy, które posiada każdy nałóg:

• przymus (utrata kontroli nad swoim zachowaniem),
• idea nadwartościowa (obsesja na punkcie określonego zachowania, tu: zachowań seksualnych),
• kontynuowanie zachowania mimo nieprzyjemnych często skutków.

Patric Carnes – amerykański, specjalista od zagadnień dotyczących uzależnienia od zachowań seksualnych – wyznaczył kilka kryteriów, które pozwalają zaliczyć seksoholizm do nałogów:

• nieudane próby „zerwania” z nałogiem i kontrolowania swojego zachowania;
• poświęcanie dużej ilości czasu na zachowania seksualne; często towarzyszy temu również ograniczenie życia towarzyskiego;
• bardzo częste fantazjowanie o swoich seksualnych;
• brak kontroli nad swoim zachowaniem;
• zaniedbywanie codziennych obowiązków i poświęcanie tego czasu na przyjemności seksualne;
• potrzeba poddawania się coraz bardziej intensywnym i niebezpiecznym zachowaniom seksualnym;
• uzależnienie od pornografii.

Seksoholizm a intensywne życie seksualne
Niektórzy mają jednak problem z ustaleniem, czy ich zachowanie ma charakter uzależnienia, czy jest to tylko intensywne życie płciowe. Dla takich osób Patric Carnes stworzył specjalny test (Sexual Addiction Screening Test), który składa się z 25 punktów.

Autor testu proponuje również, aby rozpatrywać seksoholizm na trzech poziomach:

• I poziom: człowiek uzależniony od zachowań seksualnych przestaje nad sobą panować; zaczyna angażować się w różne praktyki, wśród których są: fetyszyzm, masochizm, sadyzm, obsesyjna masturbacja, seks przez telefon/czat, pornografia;
• II poziom: seksoholik zaczyna angażować w swoje praktyki seksualne innych; dokonuje wówczas takich aktów, jak: ocieractwo, obsceniczne zachowania, nekrofilia, ekshibicjonizm;
• III poziom: zachowania osoby uzależnionej od seksu mają poważne konsekwencje prawne; wśród tych zachowań można wymienić: kazirodztwo, molestowanie dzieci, gwałty.

Skąd się bierze seksoholizm i jak go leczyć?
Przyczyny uzależnienia od seksu mogą być różne, np. wpływ rodziców w rodzinach patologicznych lub zespół stresu pourazowego. Wielu seksoholików cierpi również na inne formy uzależnień, zaburzenia psychiatryczne lub zaburzenia osobowości.

Leczenie uzależnienia od seksu znacznie różni się od terapii alkoholizmu czy narkomanii. Różnica polega głównie na tym, że przy uzależnieniu od substancji celem jest jej odstawienie, natomiast przy terapii uzależnienia od seksu głównym celem jest powrót do zdrowia. Seksoholizm leczy się stosując terapię indywidualną lub grupową.

Autor: Katarzyna Tomczyk