Kryteria diagnostyczne seksoholizmu

Fachowo określane jako uzależnienie seksualne, to choroba, obejmująca zachowania o podłożu seksualnym, które mają destrukcyjne skutki dla życia społecznego i emocjonalnego jednostki takie jak: masturbacja, natręctwa seksualne, częsta zdrada, częste oglądanie pornografii. Pojęcie seksoholizmu jako odrębnej jednostki diagnostycznej jest przedmiotem kontrowersji w kręgach psychologów i psychiatrów

Obecnie uznany jest przez wielu specjalistów za modę obyczajową, związaną ze wzmożoną popularnością dobrze sprzedającej się tematyki miłosnej w mediach. Prawie każda reklama w TV przyciąga uwagę urodą i negliżem młodej kobiety. Specjaliści wskazują na szeroki zakres możliwych przyczyn, włączając w to zespół stresu pourazowego, wpływ rodziców w rodzinach patologicznych i inne czynniki środowiskowe. Nieleczona ma potencjalnie tragiczne skutki dla osoby dotkniętej tym problemem. Tak samo jak nałogowy hazard, wydawanie pieniędzy czy objadanie się również spełniają te kryteria.

Osoby uzależnione od seksu mają skłonność do nadawania seksualnego znaczenia ludziom, sytuacjom, do odnajdywania skojarzeń seksualnych w najzwyklejszych zdarzeniach czy uwagach, spędzają wiele czasu i wydają dużo pieniędzy na pogoń za zdobyczą. Każde zachowanie seksualne może być częścią nałogowego cyklu. To, co jest zdrowym zachowaniem seksualnym dla wielu, może być szkodliwe dla innych. Uzależnieni od seksu opisują euforię wywołaną przez seks podobnie, jak uzależnieni od środków chemicznych mówią o działaniu narkotyku

Podobnie jak w alkoholizmie i narkomanii nałogowe zachowania seksualne wiążą się ze zniekształconym myśleniem, racjonalizowaniem, bronieniem siebie, uzasadnianiem swojego zachowania i obwinianiem innych za powodowanie trudności. Chociaż niektóre osoby uzależnione od seksu dążą do stosunku seksualnego lub orgazmu kilka razy dziennie, to większość taka nie jest. Jeśli ktoś jest uzależniony od romansów, może go doprowadzać do euforii dreszcz polowania i zdobywania, a nie sam akt seksualny.

Kryteria rozpoznania choroby proponowane przez Patricka Carnesa:

Powtarzające się próby kontrolowania oraz ograniczania pewnych zachowań seksualnych;
Dłuższe i dalej idące zachowania niż planowane;
Chroniczne zmaganie się, nieudane próby zaprzestania, zmniejszenia oraz kontrolowania zachowań seksualnych;
Spędzanie ogromnej ilości czasu związanego z: poszukiwaniem seksualnych sytuacji, oddawaniu się seksualnym eskapadom, oraz leczeniu moralnego kaca;
Częste myślenie, planowanie, fantazjowanie dotyczące seksualnych doświadczeń;
Zaprzestawanie ważnych obowiązków rodzinnych, zawodowych i towarzyskich na korzyść przyjemności seksualnych;
Kontynuowanie zachowań seksualnych pomimo oczywistych strat, trwałych i powtarzających się problemów;
Uczucie wzrastającego nienasycenia, potrzeba poddawania się kolejnym, bardziej ryzykownym i niebezpiecznym, bardziej intensywnym zachowaniom seksualnym w celu osiągnięcia tego samego poziom euforii i zadowolenia seksualnego;
Ograniczanie lub zaprzestawanie towarzyskich, zawodowych oraz innych przyjemnych / rozrywkowych zachowań – aby wygospodarować więcej czasu na zachowania seksualne;
Doświadczanie nieprzyjemnych emocjonalnych stanów (np.: niepokój, podenerwowanie, brak spokoju) gdy nie jest możliwe zrealizowania kompulsywnego zachowania.

Ludzka seksualność jest niesamowicie skomplikowana. Nawet najbardziej prymitywne seksualne pragnienia są często wywoływane przez myśli i uczucia. Bywa jednak, że uczucia i myśli potrafią ostudzić entuzjazm. Popęd płciowy może się nasilać lub słabnąć pod wpływem wielu czynników, zarówno fizycznych jak i psychicznych. Prawdą jest, iż mężczyźni szybciej ulegają pobudzeniu, ale szybciej też się wypalają. Kobiety zaś wolniej się podniecają, ale gdy już się podniecą to stan ten trwa długo Niewątpliwie człowiek działa pod wpływem pewnej substancji. Substancją tą są hormony, gdzie jak wiadomo mężczyznami „wstrząsa” testosteron, kobiety natomiast podlegają estrogenowi. Gdy mówimy o seksie w aspekcie zwierzęcym, to ludzie są o wiele bardziej szaleni i mają też więcej frajdy. Mnóstwo samic zwierząt odbywa stosunek w określone dni miesiąca, kobiety zaś wyzwoliły się spod wpływu cyklu menstruacyjnego. Zwierzęta odbywają stosunki płciowe w stereotypowy sposób. Ludzie natomiast liczba pozycji – a jak wiadomo nie jest mała – ogranicza jedynie wyobraźnia.

Zaryzykować można stwierdzeniem, że przeciwna w stosunku do seksoholizmu jest aseksualność. Jest ona wówczas gdy nie odczuwa się pożądania seksualnego.

Istnieje również abstynencja seksualna. Cechuje się ona dobrowolnym zaprzestaniem zachowań seksualnych z pobudek religijnych, filozoficznych (chęć zachowania dziewictwa), fizjologicznych (np. obawa przed chorobą weneryczną). I trzeba przyznać, że zdobywa sobie ona wśród młodych dużą popularność.

Opracowano na podstawie:

Jacek Formański, Psychologia Środowiska, Warszawa 2004.
Joni E. Johnston, Psychologia dla Żółtodziobów, czyli wszystko, co powinieneś wiedzieć o…, Poznań 2006.