Dużo i często – seks na zdrowie czy pułapka uzależnienia?

To, że lubisz seks, uznajesz za swoją zaletę, a wysokim libido lubisz pochwalić się wśród znajomych po „kilku głębszych”? Bez względu na to, czy jesteś kobietą, czy mężczyzną, z pewnością zaimponujesz znajomym. Tylko czy na pewno jest się z czego cieszyć? Seksoholizm to pułapka. Jak jej uniknąć? W jednym ze swoich artykułów podpowiada dr n. med. Bohdan T. Woronowicz, certyfikowany specjalista psychiatra i superwizor psychoterapii uzależnień.

Mówi się, że na dziesięć osób, które piją alkohol w takich samych ilościach i częstotliwości przez kilka lat, tylko dwie się uzależnią – reszta wyjdzie z tego doświadczenia bez szwanku. Z drugiej strony psychologowie ostrzegają – uzależnić można się nawet od jednego piwa. Jeśli pijesz je codziennie i jeśli bez niego nie potrafisz uzyskać satysfakcji i spokoju – masz problem. Najprostszy sposób, aby sprawdzić czy nasz nawyk to już nałóg, to spróbować z niego zrezygnować. Fakt, bliskość i seks to nie tylko potrzeby głowy, ale też ciała. Fizjologii nie da się oszukać. Jednak ich brak u zdrowego człowieka nie będzie odczuwalny tak samo i tak wcześnie, jak u człowieka uzależnionego. Oto klucz do obu tych postaw.

Przede wszystkim sam pomysł, by zacząć kontrolować swoją aktywność seksualną to już sygnał alarmowy. Próby dawkowania sobie seksualnej przyjemności mogą świadczyć o upośledzonej kontroli nad swoim zachowaniem, a to z kolei jest elementem uzależnienia. Niezbyt dobrze wróży też pomysł, by ograniczyć niektóre z praktykowanych form seksualnych. To również może być sugestia, że w trakcie stosunku budzą się w tobie potrzeby, których tak naprawdę nie akceptujesz, nie chcesz lub masz w związku z nimi przykre odczucia.

Druga rzecz jakiej należałoby się przyjrzeć to motywacja. Czy rzeczywiście jest tak, że uprawiasz seks wtedy, gdy masz na to ochotę? A może zanim pojawia się pożądanie jest też i stres, napięcie, lęk lub smutek? Jeśli tak, istnieje ryzyko, że twoje życie seksualne nie opiera się na bujnym libido, lecz na maskowaniu i uciszaniu trudnych emocji, a to pierwszy krok do uzależnienia.

Warto przyjrzeć się również swoim emocjom po kontakcie seksualnym. Bliskość, czułość, chęć przebywania z drugą osobą byłyby naturalną i zdrową reakcją. Jeśli jednak chcesz jak najszybciej zostać sam lub odczuwasz wstyd, masz wyrzuty sumienia, zastanów się dlaczego. Te emocje mogą wskazywać na fakt, że robisz coś wbrew sobie. Być może to niewłaściwa osoba, a może nadużywasz sfery erotycznej, by „załatwić sobie” coś innego niż bliskość drugiego człowieka i swoją przyjemność.

Wskazówką, która może podpowiedzieć ci czy twoje życie seksualne wygląda tak, jak powinno, jest też forma dążenia do kontaktu seksualnego. Czy wystarcza ci jeden partner/partnerka? Czy bardziej przypomin to gonitwę niż poszukiwanie relacji? Jeśli tak, zatrzymaj się i odpowiedz sobie na kolejne pytanie…

Czy wierzysz w istnienie osoby, która tę gonitwę zatrzyma? Łudzisz się, że twoje żądze jest w stanie poskromić tylko ktoś z zewnątrz, najpewniej miłość twojego życia, do której będziesz miał inne, mniej instrumentalne podejście? Tak, łudzisz się… Nikt taki nie istnieje, nikt poza tobą! I tu wracamy do punktu wyjścia – sam nie dasz rady, bo szargają tobą emocje, dajesz się namówić na seks pod wpływem impulsu, wystarczy drobne niepowodzenie, by już pojawiły się myśli o kompensacji tej straty. Jeśli tak, czytaj dalej…

Co zrobić, kiedy wszystko wskazuje na to, że mam problem?

Najlepiej będzie jeśli od razu zgłosisz się do placówki leczenia uzależnień lub psychologa z przygotowaniem seksuologicznym. Specjaliści w diagnozie opierają się na kryteriach zawartych w ICD-10. Jeśli w okresie roku przynajmniej trzy z poniżej wymienionych objawów wystapiły u ciebie, najprawdopodobniej cierpisz z powodu uzależnienia od seksu:

silna potrzeba lub poczucie przymusu realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z seksem, tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od kompulsywnych zachowań związanych z seksem oraz nad częstotliwością tych zachowań,
występowanie, przy próbach ograniczenia możliwości realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą pojawienia się możliwości ich realizowania,
poświęcanie coraz większej ilości czasu na kompulsywne zachowania związane z seksem w celu uzyskania zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie,
postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
kontynuowanie kompulsywnych zachowań związanych z seksem pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, zdrowotnych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z kompulsywnymi zachowaniami związanymi z seksem.

Zanim zdecydujesz się na wizytę u specjalisty możesz wykonać testy diagnostyczne. To zestawy pytań, które naprowadzą cię na prawidłowe myślenie o naturze twojego problemu. Oto przykładowy test:

Czy ukrywa Pan/i zachowania seksualne lub uczucie pożądania przed bliskimi osobami? Czy prowadzi Pan/i „podwójne życie”?
Czy pociąga Panią/Pana uprawianie seksu w nieodpowiednich do tego miejscach lub sytuacjach?
Czy chętnie ogląda Pan/i podniecające zdjęcia i sceny w gazetach, pismach, na filmach itp.?
Czy fantazje seksualne wpływają niekorzystnie na Pani/Pana intymne związki lub stanowią ucieczkę od Pani/Pana seksualnych problemów?
Czy po akcie seksualnym stara się Pan/i możliwie szybko opuścić swojego/swoją partnera/partnerkę? Czy często wstydzi się Pan/i lub ma poczucie winy po akcie seksualnym?
Czy wstydzi się Pan/i swojego ciała i swojej seksualności do tego stopnia, że unika związków o charakterze seksualnym?
Czy w każdym kolejnym intymnym związku pojawiają się te same problemy, które były powodem rozpadu poprzednich związków?
Czy Pani/Pana zapotrzebowanie na kontakty seksualne oraz potrzeba urozmaicania tych kontaktów się nasilają?
Czy był/a Pan/i kiedykolwiek aresztowana/y lub zagrożona/y aresztowaniem z powodu podglądania, ekshibicjonizmu, prostytucji, kontaktów seksualnych z niepełnoletnim, „nieprzyzwoitych” rozmów przez telefon itp.?
Czy Pani/Pana życie seksualne stoi w sprzeczności z Pani/Pana sumieniem i przekonaniami?
Czy Pani/Pana życie seksualne wiąże się z zachowaniami ryzykownymi, zagrożeniem chorobą, niechcianą ciążą lub stosowaniem przemocy?
Czy Pani/Pana zachowania seksualne lub zaangażowanie emocjonalne wywoływały kiedykolwiek poczucie beznadziejności, osamotnienia lub myśli samobójcze?