Ryzykowne i problemowe korzystanie z Internetu i telefonów komórkowych przez młodzież – wyniki badań

Korzystanie z telefonów komórkowych i smartfonów jest w dzisiejszych czasach zupełnie naturalnym elementem funkcjonowania w społeczeństwie. Z jednej strony służą nam do komunikacji, stanowią źródło rozrywki i umożliwiają dostęp do ogromnych zasobów informacji, z drugiej jednak – mogą stwarzać zagrożenie, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, którzy są najbardziej narażeni na niebezpieczeństwa występujące w cyberprzestrzeni.

Z raportu przeprowadzonego przez CBOS wynika, że „bycie w sieci” jest dla młodzieży czymś powszechnym i naturalnym. 97 proc. badanych korzysta z sieci bezprzewodowo (smartfon, tablet, laptop) spędzając  online przeciętnie 4 godziny na dobę. To o godzinę dłużej w stosunku do badań przeprowadzonych 3 lata wcześniej.

Formy korzystania z Internetu oraz telefonów komórkowych przez dzieci i młodzież:

• Przeglądanie treści (w tym mediów społecznościowych)
• Korzystanie z aplikacji (w tym z komunikatorów)
• E-learning
• Gry komputerowe i gry online
• Słuchanie muzyki
• Zastępowanie zegarka i budzika

Badani uczniowie wskazali, że korzystają z telefonów w domu, szkole – zarówno podczas przerw jak i w trakcie lekcji, podczas mszy w kościele, w kinie oraz w trakcie rozmów z innymi osobami. Niewielkie różnice odnotowano w podziale na płeć oraz typ szkoły (publiczna czy prywatna).

Podczas badania zapytano również o sposób spędzania wolnego czasu. Młodzież wskazała słuchanie muzyki (63%), spotkania z przyjaciółmi, znajomymi i rodziną (67%), korzystanie z komputera (około 50%). Ponad połowa ankietowanych wymieniła sport. Najrzadziej wskazywane było uczestnictwo w kółkach zainteresowań.

Problematyczne używanie Internetu i telefonu komórkowego

Z badań przeprowadzonych wśród uczniów szkół podstawowych (11-13 lat) wynika, że około 3,5 proc. spośród nich ma problem z uzależnieniem od telefonu komórkowego, przy czym uzależnienie od Internetu odnotowuje się na poziomie 35 proc.

Dzieci i młodzież obecnie częściej też oglądają treści o charakterze seksualnym i otrzymują wiadomości o takim charakterze. Często też publikują i poddają ocenie swoje zdjęcia. Jak wskazują autorzy raportu, prowadzi to do coraz większej popularności sekstingu, czyli nagrywania i rozsyłania przez telefon swoich zdjęć i filmów o charakterze erotycznym.

Wskazano również zależność pomiędzy uzależnieniem od telefonów komórkowych i Internetu oraz wyższym poziomem depresji. Korzystanie z telefonu przekłada się również na inne problemy zdrowotne uczniów. Prawie do czwarty uczeń zaznacza, że w ostatnim roku szkolnym korzystał z pomocy lekarskiej, bo pogorszył mu się wzrok. Co dziesiąty korzystał z pomocy lekarskiej bo miał problemy z kręgosłupem.

Kontrola rodzicielska

Znaczny odsetek rodziców, zwłaszcza mam, uczniów kontroluje aktywności internetowe i komputerowe swoich dzieci. Kontrola ta polega na instalacji na urządzeniach mobilnych zabezpieczeń (w co piątym domu rodzice używają oprogramowania filtrującego). Obejmują one kontrolę aplikacji oraz moduł GPS, który pozwala sprawdzać miejsce pobytu dziecka. Istnieją także programy pozwalające blokować określone treści (blokada przeglądarki www przy pozostawieniu dostępu do aplikacji społecznościowych). Uczniowie wskazali ponadto, że rodzice ustalają limity czasu na korzystanie z Internetu oraz sprawdzają historię przeglądarek. Oprócz kontroli istotne jest, aby rodzice rozmawiali z dziećmi o zagrożeniach w Internecie. Rozmowy takie wśród badanych przeprowadziło od 82 proc. do 88 proc. rodziców.

Zagrożenia w cyberprzestrzeni, na jakie wskazali uczniowie:

• Możliwość pozyskania informacji zawierających wulgaryzmy i groźby (ponad 60%).
• Doświadczenie cyberprzemocy (ponad 60%).
• Dotarcie do informacji zawierających treści pornograficzne lub nieadekwatne do ich wieku (ponad połowa).
• Ograniczenie kontaktu bezpośredniego z innymi ludźmi.
• Zagrożenie zmianą tożsamości osób, z którymi kontaktują się w sieci.
• Naruszenie ich prywatności poprzez robienie im zdjęć telefonem bez ich wiedzy i zgody oraz udostępnianie innym, nagrywanie ich rozmów oraz nagrywanie filmów i publikowanie w sieci bez ich wiedzy i zgody.

Oprac. na podstawie „Raport merytoryczny z wykonania działań dofinansowanych z Fundusz Rozwiązywania Problemów Hazardowych w okresie 2.01.2017–30.11.2018. Nazwa własna zadania: Charakterystyka zjawiska ryzykownego i problemowego korzystania z Internetu i telefonów komórkowych przez młodzież szkół podstawowych”, Katarzyna Warzecha (kierownik projektu) – Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach.
http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=15&res_id=8591886