Korzystanie z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-6 lat. Wyniki badań

Zgodnie z rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrii dzieci w wieku do 18. miesiąca życia nie powinny mieć kontaktu z ekranami telewizyjnymi, komputerowymi czy mobilnymi. Najnowsze dane pokazują, że w Polsce średni wiek inicjacji używania urządzeń mobilnych to 2 lata i 2 miesiące. Korzysta z nich w sumie ponad połowa dzieci w wieku od 0 do 6 lat, przy czym im są  starsze, tym więcej z nich sięga po smartfon, tablet, smartwatch czy laptop.

Przeprowadzono badania ilościowe na reprezentatywnej próbie 2000 rodziców dzieci w wieku 0-6 lat. W badaniach jakościowych z kolei wzięło udział łącznie 48 rodziców i 60 dzieci.

Celem badania było rozpoznanie zjawiska korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-6 lat i rodziców dzieci w wieku 0-6 lat, a także zdiagnozowanie zagrożeń związanych z używaniem urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku przedszkolnym oraz ich rodziców.

Wyniki badań – RODZICE

Rodzice biorący udział w badaniu znali pojęcie urządzenia mobilne. Zaliczali do nich smartfony, tablety, laptopy oraz – choć zdecydowanie rzadziej – smartwatche. Podkreślali jednak, że laptop jest kojarzony z życiem zawodowym i coraz rzadziej służy do aktywności w Internecie, z kolei smartfon może być używany zawodowo oraz rekreacyjnie, dla przyjemności, w czasie wolnym, w celu zaspokojenia potrzeb informacyjnych i poznawczych oraz rozrywki.

Rodzice wskazali, że „rekreacyjne” korzystanie z urządzeń mobilnych odbywa się w ciągu całego dnia. Podkreślali, że smartfon zawsze jest pod ręką, zarówno w drodze do pracy, w pracy, jak i w domu. Zaznaczyli jednak, że sięgają po nie w konkretnych porach dnia, np. rano przy porannej kawie albo wieczorem, kiedy dzieci już śpią. Wieczory oznaczają na ogół czas wolny od obowiązków domowych i zawodowych, dlatego rodzice mogą wtedy korzystać z urządzeń „w spokoju”.

Deklarowany czas korzystania z urządzeń mobilnych przez rodziców waha się w przedziale: 1h-4h dziennie w przypadku rekreacyjnego korzystania oraz w przedziale 6h-12h dziennie w przypadku korzystania z nich w pracy.

Z danych zebranych w grupie rodziców wynika, że ich dzieci korzystają z urządzeń swoich lub należących do rodziców albo starszego rodzeństwa. Najczęściej są to tablety, smartfony, nieco rzadziej smartwatche. W ocenie rodziców, dzieci korzystają z urządzeń 30 min. – 3 h dziennie, przy czym – jak podkreślono – czas korzystania zależy od szeregu czynników związanych z codziennymi zajęciami i podziałem czasu. Inaczej dzieci korzystają w weekend, inaczej w ciągu tygodnia, inaczej, kiedy chorują, bądź z innych powodów (np. pogody) przebywają w domu, inaczej, kiedy z różnych powodów rodzice nie mogą się nimi zająć. Wśród przyczyn, dla których rodzice pozwalają dzieciom korzystać z urządzeń są też sytuacje nudy, bądź dla zabicia czasu, np. podczas podróży samochodem, podczas oczekiwania w kolejce do lekarza lub kiedy dziecko choruje.

Rodzice wskazali szereg korzyści korzystania z urządzeń mobilnych, zwłaszcza korzyści dydaktyczne, takie jak nauka języków obcych, liczenia, rysowania, nauka kolorów. Wg badanych stanowią one także pomoc w rozwijaniu pasji i zainteresowań dziecka, „pozostawanie w kontakcie z rodziną, jak również nabywanie umiejętności posługiwania się nowymi technologiami, które w ich opinii są niezbędne dla funkcjonowania ich dzieci w świecie gwałtownych zmian technologicznych”. Wśród zagrożeń wymieniali głównie uszkodzenie wzroku, zwyrodnienie kręgosłupa oraz ograniczenie mobilności fizycznej oraz zagrożenia zdrowia psychicznego: nadpobudliwość, niepokój, przebodźcowanie, rozdrażnienie, gniew, napady agresji bądź autoagresji, histeria, problemy z koncentracją, problemy ze snem i z zasypianiem. Wśród obaw wskazali ekspozycję na treści niepożądane (zawierające wulgaryzmy i przedstawiające agresję fizyczną i werbalną, które mogą przekładać się na agresywne i przemocowe zachowania dzieci) w Internecie, w tym przede wszystkim w mediach społecznościowych i serwisach video.

Wyniki badań – DZIECI

Z raportu wynika, że dzieci doskonale rozumieją, czym są urządzenia mobilne. Potrafią wskazać ich funkcję, zarówno w korzystaniu przez siebie (bajki, gry, aplikacje do rysowania), jak i przez rodziców (praca, płacenie rachunków).

Dzieci biorące udział w badaniu podkreśliły, że znają zasady korzystania z nich. Między innymi wskazały limity czasowe, zakaz wynoszenia urządzeń poza dom, pytanie o zgodę na oglądanie pewnych treści.

Zagrożenia związane z używaniem urządzeń kojarzą się dzieciom zarówno z ryzykiem fizycznego uszkodzenia bądź zniszczenie urządzenia, jak również z niebezpieczeństwami kryjącymi się w Internecie, takimi jak ryzyko włamania na konta bankowe. Dzieci przede wszystkim podkreśliły ryzyko uszkodzenia wzroku, jednak wiele z nich ma świadomość, że można się od urządzeń uzależnić, jednak nie do końca wie, co to oznacza. Wśród korzyści wskazały elementy rozrywki i zabawy zapewniane przez urządzenia mobilne oraz możliwości komunikacji na odległość.

Podsumowanie

Nieco ponad połowa dzieci w wieku do 6 lat (54%) ma kontakt bądź korzysta z urządzeń mobilnych, takich jak smartfon, tablet, smartwatch czy laptop. W grupie dzieci korzystających z urządzeń mobilnych zaledwie co piąty posiada własne urządzenie. Pozostałe dzieci korzystają z urządzeń innych osób, np. rodziców, opiekunów, bądź rodzeństwa. Połowa dzieci w wieku do 6 lat korzysta z urządzeń mobilnych wyłącznie pod nadzorem rodzica, bądź innego opiekuna, kolejne 41% dzieci korzysta czasem samodzielnie, czasem pod nadzorem.

75% dzieci korzysta z urządzeń mobilnych, które mają dostęp do Internetu. Dzieci w wieku do 6 lat korzystają z nich średnio przez ponad 1 godzinę dziennie.

Większość dzieci (88%) korzysta wyłącznie z treści adresowanych do dzieci (filmy, bajki, gry, kolorowanki itp.). Niemal troje na czworo dzieci w wieku do 6 lat korzysta z urządzeń mobilnych podczas podróży samochodem (lub innym środkiem transportu), co drugie podczas posiłków, a co dziewiąte podczas toalety.

Rodzice obserwują pewne negatywne konsekwencje związane z używaniem przez dzieci urządzeń mobilnych – 7 na 10 rodziców przyznaje, że ich dzieci nie potrafią kontrolować czasu korzystania z urządzeń mobilnych, a niemal 6 na 10 przyznaje, że ich dzieci przekładają korzystanie z urządzeń mobilnych ponad inne aktywności, a także wykazują zachowania niepożądane, np. agresja, irytacja, histeria przy próbach ograniczenia urządzeń mobilnych.

Nieco ponad połowa rodziców pozwala dziecku korzystać z urządzeń mobilnych, kiedy spędza z nimi czas, choć większość z nich przyznaje, że robi to rzadko albo czasami. 85% rodziców daje dzieciom urządzenia mobilne kiedy nie mają energii na zajęcie się dzieckiem, ponad 90% kiedy potrzebuje zająć się czynnościami domowymi, nieco ponad 85% kiedy potrzebuje chwili dla siebie i niemal 75% kiedy nie ma pomysłu, co można robić innego razem z dzieckiem. Niemal dwie trzecie rodziców daje dziecku urządzenie mobilne jako nagrodę. Tyle samo daje dzieciom urządzenia mobilne, gdy dzieci płaczą lub marudzą.

Jedynie 6% rodziców przyznaje, że dziecko używa urządzeń mobilnych w dowolnym momencie i bez ograniczeń. W pozostałych domach obowiązują zasady dotyczące limitu czasu i okoliczności korzystania z urządzeń mobilnych. 75% rodziców korzysta z różnych metod kontroli rodzicielskiej.

Źródło:

Raport z badania: „Brzdąc w sieci – zjawisko korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-6 lat” pod kierownictwem dr Magdaleny Rowickiej

Fot. Emily Wade, Unsplash.com