Higiena cyfrowa a zdalne nauczanie w czasie pandemii koronawirusa. Wyniki badań
Epidemia koronawirusa przyniosła konieczność zmierzenia się m.in. ze zdalną nauką. Raport podsumowujący badanie miał na celu sprawdzenie, co sądzą uczniowie, rodzice oraz nauczyciele o zdalnej edukacji, jak oceniają swoje przygotowanie do tej formy prowadzenia zajęć, a także jak zmieniło się korzystanie z technologii oraz różnych zasobów online w czasie rozprzestrzeniania się wirusa w porównaniu do okresu wcześniejszego.
Oprócz jednak kwestii czysto technicznych i logistycznych, naukowcy sprawdzili jak nauczyciele, rodzice oraz uczniowie poradzili sobie z obowiązkiem realizacji zajęć w formie zdalnej. I jak wyglądało zaangażowanie każdej ze stron w realizację tych zajęć. Ocenili także, jakiego wysiłku (poznawczego, emocjonalnego, fizycznego) to od nich wymagało oraz jakie kompetencje były niezbędne: techniczne, organizacyjne, metodyczno-dydaktyczne, społeczne.
Dane zebrane były łącznie w 34 szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Przebadano uczniów klas 6–8 szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych (liceów, techników, liceów zawodowych), ich nauczycieli oraz rodziców.
Ocenie poddano różne aspekty:
Dostęp do urządzeń elektronicznych oraz Internetu
Badani deklarowali, że prawie zawsze mają dostęp do przynajmniej jednego nośnika umożliwiającego korzystanie z Internetu – najczęściej był to smartfon. 14% nauczycieli i 29% uczniów wskazało, że nie miało stałego dostępu do urządzeń, lub nie mogło z nich korzystać (8% nauczycieli i 23% uczniów).
Prawie co trzeci nauczyciel (29%), co czwarty rodzic (26%) oraz co piąty uczeń (20%) musiał zakupić nowy sprzęt i prawie tyle samo badanych musiało dokupić dodatkowy transfer danych internetowych.
Aktywności online i offline przed okresem edukacji zdalnej i w jej trakcie
Jak podają autorzy raportu: „częstotliwość niektórych aktywności online w naturalny sposób uległa zwiększeniu w czasie edukacji zdalnej, co wynika m.in. z charakteru wykonywanej online pracy oraz ograniczeń związanych z przemieszczaniem się i unikaniem bezpośrednich kontaktów. Nauczyciele i uczniowie częściej korzystali ze smartfona podczas e-lekcji lub jednocześnie z innych stron, serwisów, aplikacji niezwiązanych z lekcjami w ich trakcie za pomocą komputera”. Wskazano takie dodatkowe aktywności jak aktywność w mediach społecznościowych, gry, e-sport, słuchanie podcastów, audiobooków oraz audycji cyfrowych. Wydłużył się także czas poświęcony na oglądanie filmów i seriali (także online) – zauważono to u prawie co drugiego ucznia (47%).
Jednocześnie zauważono, że zwiększył się także procent badanych, którzy w okresie epidemii więcej czasu przeznaczali na uczenie się oraz zdobywanie nowej wiedzy.
Znaczący odsetek nauczycieli zrezygnował ze „stawiania” na dobre samopoczucie. Mowa tu o uprawianiu sportu (55%) oraz wspólnych działaniach z rodziną (38%). Więcej natomiast zajęło „siedzenie do późna w nocy” – 40% czy kłótnie z rodziną – 10%.
Przygotowanie do edukacji zdalnej
Jak wskazano, o ile prawie 60% badanych rodziców oceniło dobrze przygotowanie nauczycieli oraz szkół do przekazywania wiedzy w sposób zdalny, o tyle prawie 45% nauczycieli czuło się przygotowanych do edukacji zdalnej jedynie w stopniu małym i umiarkowanym. Ponad połowa z nich (52%) uważała, że potrzebuje dodatkowego przeszkolenia z zakresu prowadzenia lekcji z użyciem różnego rodzaju narzędzi cyfrowych. Chodziło zarówno o kwestie techniczne (infrastruktura, sprzęt, aplikacje), jak i kompetencyjne (umiejętność obsługi urządzeń, aplikacji, ale także organizacja czasu pracy/nauki).
„Badani musieli zakupić nowy sprzęt (29% nauczycieli oraz 26% rodziców), dokupić transfer internetowy (28% nauczycieli, 23% rodziców) oraz zainstalować dodatkowe aplikacje (75% rodziców i 86% nauczycieli). Co trzeci rodzic (34%) musiał nauczyć się i/lub dziecko obsługi dodatkowego sprzętu (mikrofon, kamera, słuchawki), którego wcześniej nie używał, zaś w przypadku nauczycieli musiał to już zrobić prawie co drugi badany (48%). Jeśli chodzi o nauczenie się obsługi nowych narzędzi komunikacyjnych, takich jak wideo, czat, grupy dyskusyjne, platforma e-learningowa, musiało to zrobić samemu (i/lub nauczyć swoje dziecko) 57% rodziców oraz 60% uczniów i aż 87% nauczycieli” -podano w raporcie.
Zaobserwowano także, że dla 90% nauczycieli edukacja zdalna wiązała się z poświęcaniem większej ilości czasu na przygotowanie się do prowadzonych lekcji. Jednocześnie co drugi rodzic (52%) wskazał, że musiał poświęcać więcej czasu na naukę z dzieckiem.
Przebieg edukacji zdalnej
Zauważono, że prawie dwukrotnie wzrosła liczba nauczycieli, którzy nie dyktowali uczniom notatek podczas lekcji (z 17% do 36%) i nie wyświetlali filmów (z 9% do 15%). Nie miał na to wpływu staż pracy nauczycieli.
Połowa badanych uczniów (50%) oceniała lekcje prowadzone w sposób zdalny jako mniej interesujące niż przed pandemią, a jedynie co piąty uczeń (20%) uważał je za tak samo interesujące jak przed pandemią.
W każdej z trzech grup odnotowano gorsze samopoczucie niż przed pandemią – zarówno w aspekcie psychicznym, jak i fizycznym. Odnotowano także problemy psychosomatyczne (bóle brzucha, bóle głowy, trudności w zasypianiu, zdenerwowanie, przygnębienie/zły nastrój, brak energii). Najczęściej zgłaszali je nauczyciele, w drugiej kolejności rodzice. Jedynie co 5 uczeń podkreślił, że jego z drowie psychiczne i fizyczne poprawiło się w porównaniu do czasu sprzed pandemii.
Nie zabrakło jednak pozytywów. Jak wskazano: „Co drugi badany nauczyciel (51%) oraz co siódmy uczeń (14%) w trakcie edukacji zdalnej chętniej się uczył, połowa nauczycieli (50%) bardziej kreatywnie korzystała z narzędzi cyfrowych (np. nagrywała filmiki, robiła cyfrowe notatki), a aż 81% nauczycieli przyznało, że podczas realizacji edukacji zdalnej częściej poszukiwało dodatkowych informacji w różnych źródłach internetowych i poza Internetem, przy czym w taki sposób zachowywał się co drugi uczeń (49%).
To, co okazało się być najbardziej męczące dla nauczycieli, to pozostawanie w ciągłej gotowości do odbierania połączeń i powiadomień (86%), nieprzerwane siedzenie przy komputerze (85%) oraz przemęczenie i przeładowanie informacjami (76%).
Źródło:
https://zdalnenauczanie.org/wp-content/uploads/2020/06/Badanie-zdalnenauczanie_org_prezentacja.pdf
https://zdalnenauczanie.org/wp-content/uploads/2020/10/ZDALNA-EDUKACJA_FINAL.pdf
Fot MChe Lee, Unsplash.com