Wychowanie do hazardu

Rozwój technologii sprawił, że hazard przestał być rozrywką zarezerwowaną tylko dla dorosłych. Dostępność do kasyn online, w tym w wersji mobilnej na smartfony sprawił, że staje się on częścią doświadczenia młodych ludzi. Mimo że do 18. roku życia uprawianie hazardu jest w Polsce zabronione, w rzeczywistości online wiek tak naprawdę nie limituje dostępności do hazardu. Badania wykazały, że młodzież jest szczególnie narażona na problemy z hazardem, ponieważ młodzi ludzie są bardziej skłonni do podejmowania ryzyka i jednocześnie mniej krytycznie oceniają zagrożenia. Badania dowodzą jednocześnie, że doświadczenia z hazardem w młodym wieku narażają na rozwój zachowań problemowych z nim związanych w późniejszym życiu.

Coraz większa liczba badań potwierdza, że częstotliwość problemów z hazardem wśród populacji młodych ludzi jest znacznie wyższa niż w przypadku osób dorosłych. Badaczom udało się również znaleźć korelacje pomiędzy zjawiskiem problemowego hazardu młodzieży a słabymi wynikami w nauce, alkoholem, tytoniem i narkotykami, a także taki cechami osobowości jak np. impulsywność.

Co ciekawe, udaje się jednocześnie odkrywać coraz więcej związków pomiędzy hazardowym graniem a przebiegiem procesu socjalizacji i kontekstem społeczno-kulturowym, w którym wzrasta młody człowiek. Badacze wskazują zwłaszcza na najbliższe otoczenie: rodzinę i rówieśników. Wśród czynników ryzyka związanych z rodziną zwykło się wymieniać m.in. osłabienie więzi, niski nadzór rodzicielski, dysfunkcja rodziny, obecność uzależnienia. Okazuje się,  że to nie wszystko. Młodzi ludzie uczą się hazardu. Zasady gry poznają dzięki osobom bardziej doświadczonym ze swojego środowiska. Nierzadko w arkana hazardu wprowadzani są przez rodziców lub przyjaciół. Traktowane jest to jako jedna z form wspólnej rozrywki. Młodzi ludzie  w taki sposób utrwalają sobie pozytywne skojarzenia hazardu z pieniędzmi, statusem, ekscytacją, światem dorosłych, sposobem spędzania czasu wolnego.

Wzory zachowań związanych z hazardem są zatem przekazywane z pokolenia na pokolenie. Co ciekawe, wiążą się z płcią. Z ojcem przede wszystkim kojarzone są gry związane ze sportem, a matką takie gry, jak np. bingo. Dla niektórych dorastających osób hazard przejmowany jako wzór zachowania od dorosłych członków rodziny staje się dowodem społecznego uznania i pełni rolę niemal rytuału przejścia do świata dorosłych.

Równie ważne są oczywiści grupy rówieśnicze, zwłaszcza dla mężczyzn. Podobnie jak w rodzinie przyszli gracze uczą się od tych osób bardziej doświadczonych. O ile pierwsze próby hazardowego grania podejmowane są często w skutek spontanicznego impulsu, to tym, co sprzyja rozsmakowaniu się w hazardzie, są interakcje społeczne. Hazard zaczyna nabierać szczególnego znaczenia – staje się symbolem społecznej przynależności i akceptacji w świecie dorosłych. Tym samym obserwacje badaczy prowadzą do wniosku, że młodzi ludzie zaczynają uprawiać hazard nie tylko z powodu swoich indywidualnych dyspozycji, ale w wyniku procesów społecznych w asyście członków rodziny lub bardziej doświadczonych kolegów.

Wygrywane pieniądze i doświadczane emocje nie są, jak sugerują badacze, głównym motorem skłaniającym do dalszej gry. Niemniej ważnym czynnikiem są społeczne aspekty hazardu. Podtrzymujące są interakcje z innymi graczami. Zysk czerpany z jego uprawiania, w tym poczucie statusu społecznego i  poczucie przynależności, przewyższa koszt uczestnictwa w grze.

Wiedza na temat czynników społecznych i kulturowych warunkujących rozpoczynanie grania i jego kontynuowanie odsłania kolejne aspekty złożoności zjawiska hazardowego grania wśród młodych ludzi. Wyznacza jednocześnie kierunki działań profilaktycznych. Ich adresatami powinni być zatem nie tylko młodzi ludzie, ale ich najbliższe środowisko, w tym zwłaszcza rodzice, którzy być może nie do końca świadomie przekazują wzorce uprawiania hazardu i pozytywny sposób jego postrzegania.

Opracowanie KVL na podstawie:

S. Kristansen, M. C. Trabjerg, G. Reith, Learning to gamble: early gambling experiences among young people in Denmark Journal of Youth Studies, http://www.tandfonline.com/doi/figure/10.1080/13676261.2014.933197 [dostęp: 20.11.2015]