Hazard patologiczny

Co to jest i jakie są przyczyny?
Słowo „hazard” pochodzi z języka arabskiego – az-zahr znaczy „kostka”, „gra w kości”. W języku angielskim dosłownie przetłumaczone oznacza „ryzyko”, „niebezpieczeństwo”; w języku francuskim oznacza „przypadek”, „traf”, „ryzyko”. W słowniku języka polskiego hazard jest definiowany jako „ryzykowne przedsięwzięcie”, „ryzyko w grze”, „narażanie się na niebezpieczeństwo, ryzykowanie”.

Patrząc na zjawisko hazardu w podobny sposób, jak na uzależnienia od substancji psychoaktywnych (alkohol, leki, narkotyki), można powiedzieć, że „substancją uzależniającą” jest w tym przypadku pieniądz i dlatego można zaryzykować twierdzenie, że wprawdzie hazardziści nie nadużywają substancji, jednak nadużywają pieniędzy i dlatego jest to prawdopodobnie jedno z najdroższych uzależnień.

Hazard, podobnie jak inne uzależnienia behawioralne, nie jest niestety powszechnie postrzegany jako poważny problem dla zdrowia publicznego, chociaż jego koszty zdrowotne i społeczne są duże zarówno dla jednostki, jak i dla społeczeństwa. Wiadomo bowiem, że jest źródłem licznych problemów związanych ze zdrowiem psychicznym (m.in. bezsenności, depresji, myśli i zamachów samobójczych, sięgania po substancje psychoaktywne) oraz fizycznym (np. bólów głowy, zaniedbania odżywiania się czy higieny osobistej), problemów rodzinnych i małżeńskich (np. konfliktów, separacji, rozwodów, zaniedbywania dzieci, przemocy psychicznej i fizycznej, współuzależnienia), problemów finansowych (np. zadłużenia, utraty dochodów, bankructwa), problemów zawodowych (np. absencji w pracy, zmniejszenia wydajności, utraty pracy) i z nauką oraz licznych problemów prawnych (np. aresztu, spraw karnych z powodu kradzieży, oszustw itp.).

Istnieją różne klasyfikacje hazardu. Można wyróżnić hazard rekreacyjny (rozrywka, forma spędzania wolnego czasu), hazard ryzykowny (negatywne skutki grania są jeszcze na tyle małe, że gracz potrafi sam się z nimi uporać), hazard problemowy (pojawiają się już pierwsze poważniejsze negatywne konsekwencje grania) i wreszcie hazard patologiczny (uzależnienie z wszelkimi jego konsekwencjami).

Patologiczny hazard polega na często powtarzającym się uprawianiu hazardu, który przeważa w życiu człowieka, ze szkodą dla wartości i zobowiązań społecznych, zawodowych, materialnych i rodzinnych. Definicja ta nie obejmuje nadmiernego uprawiania hazardu przez pacjentów maniakalnych, hazardu i zakładania się bliżej nieokreślonego oraz hazardu uprawianego przez osoby z zaburzeniami osobowości typu dysocjacyjnego (zob. Osobowość).

Dla wielu osób siłą napędową patologicznego hazardu jest potrzeba przeżywania silnego napięcia, jakie pojawia się podczas gry. Wygrana zwiększa poczucie mocy i popycha do dalszej gry. Przegrana powoduje zmniejszenie szacunku do siebie i poczucia kontroli oraz niejednokrotnie żądzę odzyskania straty, a te z kolei stymulują do poszukiwania komfortu psychicznego w kolejnych grach.

Wpływ na rozwój uzależnienia od hazardu mają, podobnie jak w przypadku wielu innych uzależnień, czynniki biologiczne, psychologiczne, duchowe i społeczne (środowiskowe). Wśród czynników biologicznych ryzyko rozwoju patologicznego hazardu zwiększa małe stężenie serotoniny, w związku z większymi predyspozycjami do zachowań ryzykownych. Zaobserwowano też, że osoby przyjmujące niektóre leki działające na układ dopaminergiczny, a stosowane w chorobach związanych z niedoborem neuroprzekaźnika – dopaminy (np. choroba Parkinsona czy zespół niespokojnych nóg), mają większe skłonności do uprawiania hazardu. Potwierdza to rolę dopaminy w rozwoju patologicznego hazardu, m.in. ze względu na jej wpływ na układ motywacyjny. U niektórych patologicznych hazardzistów stwierdzano zmniejszone stężenie noradrenaliny. Z badań wynika także, że wpływ na rozwój patologicznego hazardu mogą mieć zarówno stany hiperaktywności, jak i hipoaktywności obszarów mózgu związanych z układem opioidowym (tzw. układu pozytywnego wzmocnienia, „układu nagrody”).
Autorzy badań wykazali, że dzieci hazardzistów są 2–4 razy bardziej narażone na rozwój uzależnienia od hazardu, a hazardowe granie ojca zwiększa ryzyko rozwinięcia się uzależnienia u dziecka bardziej niż hazardowe granie matki.

Badacze zwracają również uwagę na kolejne czynniki i wydarzenia, które ułatwiają uzależnienie się. Do najczęściej wymienianych należą: przypadkowa duża wygrana, skłonność do innych uzależnień, tendencja do impulsywnych zachowań, uzależnienia w rodzinie, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem czy negatywnymi emocjami, utrzymujący się dłużej pogorszony nastrój, samotność, poczucie pustki i nudy oraz problemy finansowe. Stwierdzono, że większość patologicznych hazardzistów miała wzór do naśladowania, bowiem jako nastolatki stykali się z osobami uzależnionymi od hazardu. Wpływ na rozwój uzależnienia ma także dostępność (większe możliwości uprawiania hazardu), odczuwanie pobudzenia (podniecenia) podczas grania oraz zniekształcenia poznawcze dające złudne poczucie kontroli nad grą. Jednocześnie autorzy badań wykazali, że mniejszą szansę na rozwój problemowego hazardu mają osoby, które są dobrze wykształcone, nie palą, a alkohol piją w sposób umiarkowany.

Jak często występuje?
Eksperci National Council on Problem Gambling szacują, że kryteria patologicznego hazardu spełnia około 2 mln dorosłych mieszkańców Stanów Zjednoczonych (1%). Dla kolejnych 4–6 mln osób (2–3%) hazard jest poważnym problemem. Inne dane szacunkowe mówią, że uzależnienie od hazardu dotyczy 2–5% populacji Stanów Zjednoczonych, z czego ponad 1/4 to kobiety. Autorzy badań z 2002 r. wykazali, że odsetek osób uzależnionych od hazardu w stanie Nevada, gdzie jest on dozwolony, wynosił około 5% populacji.

Nie ma jednoznacznych danych na temat rozpowszechnienia problemów związanych z hazardem w Polsce, należy jednak szacować, że podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej osoby grające problemowo stanowią około 3–4% populacji, w tym osoby uzależnione od hazardu stanowią około 1,5–2%. Badania CBOS z 2011 r. szacowały liczbę osób z problemem hazardu na prawie 4%.

Jak się objawia?
Rozwój uzależnienia od hazardu następuje stopniowo i można w nim wyróżnić 6 faz.

Faza zainteresowania hazardem, która dotyczy głównie dzieci i nastolatków. Jest to okres wyraźnego zainteresowania różnymi formami gier, który może trwać 10 lat i dłużej.
Faza zwycięstw – granie okazjonalne, fantazjowanie na temat dużych wygranych, duże wygrane powodujące coraz silniejsze pobudzenie, coraz częstsze zakłady i coraz większe stawki. Człowiek zaczyna wierzyć w to, że zawsze będzie wygrywał, a w przypadku osiągnięcia „wielkiej wygranej” dąży do jej powtórzenia (nieuzasadniony optymizm), coraz częściej ryzykując coraz większe kwoty. Faza ta może trwać 3–5 lat.
Faza strat. Stawiając na wysokie zakłady, naraża się na duże straty. Duże pożyczki i próby odgrywania się, a w przypadkach powodzenia wygrane idą na spłatę długów. Hazardzista gra kosztem pracy i domu, kłamie i zaczyna ukrywać swoje uzależnienie. Unika wierzycieli i cały czas wierzy, że wkrótce nastąpi kolejna „wielka wygrana”.
Faza desperacji. Separacja od rodziny i przyjaciół, utrata pracy i narastające długi powodują panikę. Presja wierzycieli popycha często ku przestępstwom. Te obciążenia prowadzą z kolei do psychicznego wyczerpania, pojawiają się wyrzuty sumienia, poczucie winy, bezradność i depresja.
Faza utraty nadziei. Dochodzi do rozpadu małżeństwa (rozwód), pojawia się poczucie beznadziejności, myśli i/lub próby samobójcze. Zostają wówczas 4 wyjścia: ucieczka w uzależnienie od alkoholu lub leków, więzienie, śmierć (samobójstwo lub z ręki wierzycieli) albo zwrócenie się po pomoc.
Faza zdrowienia (odbudowy) – pod warunkiem, że osoba uzależniona podejmie profesjonalną terapię lub rozpocznie realizację Programu 12 kroków Anonimowych Hazardzistów.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne uznało w 1980 r. hazard za chorobę, a w swojej klasyfikacji (DSM-IV) umieściło patologiczny hazard w grupie zaburzeń impulsów.

Kryteria rozpoznania patologicznego hazardu są następujące:

A. Uporczywe i nawracające dezadaptacyjne zachowania związane z grami hazardowymi, obejmujące co najmniej 5 z poniższych:

zaabsorbowanie hazardem, na przykład przypominaniem sobie wcześniejszych doświadczeń związanych z graniem, odgrywaniem się lub planowaniem następnej gry, myśleniem, jak zdobyć pieniądze na hazard itp.,
potrzeba podwyższania podczas gry stawek pieniędzy, niezbędnych do uzyskania odpowiedniego poziomu zadowolenia (satysfakcji, pożądania),
powtarzające się podejmowanie bezskutecznych wysiłków mających na celu ograniczenie lub zaprzestanie hazardowego grania,
podenerwowanie lub poirytowanie przy próbach ograniczenia lub zaprzestania grania,
traktowanie gry jako sposobu ucieczki przed problemami lub na poprawienie złego samopoczucia (np. uczucia bezradności, winy, lęku, depresji),
podejmowanie prób „odegrania się” po wcześniejszej utracie pieniędzy w grze,
okłamywanie członków rodziny, terapeuty lub innych osób w celu ukrycia prawdziwych rozmiarów swojego hazardowego grania,
podejmowanie nielegalnych działań, takich jak: fałszerstwo, oszustwo, kradzież lub malwersacja w celu zdobycia pieniędzy na hazardowe granie,
utrata lub narażenie na szwank z powodu zaangażowania w hazardowe granie ważnych związków emocjonalnych, możliwości edukacyjnych, zawodowych itp.,
szukanie u innych osób pomocy finansowej w celu poprawienia złej sytuacji ekonomicznej spowodowanej hazardowym graniem.

B. Zachowania związane z uprawianiem gier hazardowych nie są następstwem epizodu manii.

Obecnie przygotowywana jest kolejna wersja tej klasyfikacji – DSM-V, która zostanie prawdopodobnie opublikowana w 2013 r. W nowej wersji DSM-V planowane jest m.in. „wyprowadzenie” hazardu z kategorii „zaburzenia kontroli impulsów” i włączenie do nowo powstałej kategorii „zaburzenia używania substancji i nałogów”, a także zastąpienie „patologicznego hazardu” – „zaburzeniami uprawiania hazardu”. Z kryteriów diagnostycznych zostanie też prawdopodobnie usunięte „podejmowanie nielegalnych działań, takich jak: fałszerstwo, oszustwo, kradzież lub malwersacja w celu zdobycia pieniędzy na hazardowe granie”, ponieważ nie jest to objaw charakteryzujący większość osób uzależnionych od hazardu.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów?
Jeśli sposób grania zaczyna niepokoić lub osoby bliskie i życzliwe wyrażają swój niepokój wynikający z obserwacji grania, należałoby zdecydować się na wizytę u certyfikowanego specjalisty terapii uzależnień. Jednocześnie należy pamiętać, że nie każdy psychiatra i nie każdy psycholog ma odpowiednią wiedzę na temat diagnozowania i leczenia uzależnień.

W jaki sposób specjalista stawia diagnozę?
Rozpoznanie patologicznego hazardu polega na przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z osobą podejrzewaną o uzależnienie oraz, za zgodą tej osoby, z jej bliskimi. Osobami najbardziej kompetentnymi w stawianiu diagnozy są odpowiednio przeszkoleni certyfikowani specjaliści terapii lub psychoterapii uzależnień. Bardzo pomocne w procesie diagnostycznym są specjalne do tego celu przygotowane testy i kwestionariusze.

Do wstępnego zorientowania się, czy istnieje problem hazardu, może się okazać przydatny oparty na kryteriach DSM-IV przesiewowy kwestionariusz Lie-Bet, który składa się z 2 pytań:Czy kiedykolwiek podczas grania odczuwałeś/łaś potrzebę stawiania coraz większych kwot pieniędzy?
Czy kiedykolwiek musiałaś/eś skłamać ludziom, jak bardzo ważny jest dla Ciebie hazard?

W przypadku uzyskania na któreś z powyższych pytań odpowiedzi twierdzącej można podejrzewać istnienie patologicznego hazardu i koniecznie należy skorzystać z dodatkowych narzędzi diagnostycznych. W diagnozowaniu problemów hazardowych można wykorzystać również test NORC Diagnostic Screen for Gambling Problems-Self Administered (NODS-SA), opracowany w 1999 r., również na podstawie DSM-IV.

NORC Diagnostic Screen for Gambling Problems-Self Administered

Czy kiedykolwiek zdarzył Ci się trwający 2 tygodnie lub dłużej okres, podczas którego dużo czasu zajmowało Ci myślenie o swoich doświadczeniach związanych z hazardem, planowanie grania lub zakładów bądź zastanawianie się nad tym, jak uzyskać pieniądze na hazard?
Czy kiedykolwiek zdarzały Ci się okresy, kiedy potrzebowałeś na granie coraz większych kwot pieniędzy lub wyższych niż poprzednio zakładów po to, aby uzyskać takie samo uczucie podniecenia?
Czy kiedykolwiek odczuwałeś niepokój lub rozdrażnienie, kiedy usiłowałeś przestać grać, kontrolować lub ograniczyć swoje granie?
Czy podejmowałeś 3 lub więcej razy w swoim życiu nieudane próby zaprzestania grania, kontrolowania swojej gry lub ograniczenia grania?
Czy kiedykolwiek grałeś, aby uciec od osobistych problemów lub w celu złagodzenia nieprzyjemnych uczuć, takich jak: poczucie winy, lęk, bezradność czy depresja?
Czy kiedykolwiek po przegraniu wracałeś następnego dnia, żeby się odegrać?
Czy skłamałeś co najmniej trzy razy członkom rodziny, przyjaciołom lub innym osobom na temat tego, jak grasz i ile pieniędzy przegrałeś?
Czy kiedykolwiek wykorzystywałeś pieniądze rodziny, przyjaciół bądź innych osób na hazardowe granie?
Czy Twoje hazardowe granie spowodowało kiedykolwiek poważne lub powtarzające się problemy w relacjach z członkami rodziny albo ze znajomymi bądź też problemy w pracy lub w szkole?
Czy musiałeś kiedykolwiek prosić członków rodziny, przyjaciół, instytucje udzielające kredytu lub kogokolwiek innego o udzielenie kredytu albo o inną pomoc w celu ratowania się z rozpaczliwej sytuacji finansowej spowodowanej hazardowym graniem?

Za każdą odpowiedź „tak” przyznawany jest 1 punkt. Uzyskanie 5 lub więcej punktów przemawia za patologicznym hazardem, 3–4 punkty pozwalają podejrzewać hazard problemowy, uzyskanie 1–2 punktów sygnalizuje ryzyko zagrożenia rozwojem hazardu problemowego. Osoba badana proszona jest jeszcze o podanie swoich danych demograficznych (wiek, płeć, pochodzenie etniczne), adresu e-mail oraz o udzielenie odpowiedzi na pytanie, w co gra (bingo, gra w karty, gra w kości, loteria, wyścigi, automaty, zakłady sportowe), czy gra w szkole lub w pracy oraz czy gra w Internecie.

Bardzo przydatne w diagnozowaniu patologicznego hazardu oraz problemowego grania są także: bazujący na DSM-III kwestionariusz hazardu SOGS (South Oaks Gambling Screen) oraz Kanadyjski Indeks Gier Hazardowych (Canadian Problem Gambling Index – CPGI), opracowany przez Centre for Addiction and Mental Health w Toronto.

Na bliższe przyjrzenie się swojemu graniu pozwala również znajdujący się na oficjalnej stronie Anonimowych Hazardzistów (www.anonimowihazardzisci.org) zestaw 20 pytań – zamieszczony poniżej. Udzielenie co najmniej 7 twierdzących odpowiedzi może świadczyć o istnieniu patologicznego hazardu.

Czy kiedykolwiek traciłeś czas przeznaczony na pracę lub szkołę z powodu hazardu?
Czy uprawianie hazardu powodowało kiedykolwiek, że Twoje życie rodzinne stawało się nieszczęśliwe?
Czy hazard wpływał na Twoją reputację?
Czy kiedykolwiek odczuwałeś wyrzuty sumienia po grze?
Czy kiedykolwiek uprawiałeś hazard, aby zdobyć pieniądze na spłatę długów albo by rozwiązać finansowe trudności?
Czy uprawianie hazardu powodowało zmniejszenie się Twojej ambicji lub skuteczności?
Czy po przegranej czułeś, że musisz wrócić, tak szybko, jak to możliwe, by odrobić swoje straty?
Czy po wygranej miałeś silny przymus, aby wrócić i wygrać więcej?
Czy często uprawiałeś hazard, dopóki Twoja ostatnia złotówka nie została przegrana?
Czy kiedykolwiek brałeś pożyczki, aby sfinansować swój hazard?
Czy kiedykolwiek sprzedałeś coś, aby sfinansować hazard?
Czy byłeś niechętny, aby użyć „hazardowych pieniędzy” na normalne wydatki?
Czy hazard powodował, że przestawałeś dbać o dobrobyt własny lub swojej rodziny?
Czy kiedykolwiek uprawiałeś hazard dłużej niż zaplanowałeś?
Czy kiedykolwiek grałeś, aby uciec od zmartwień i kłopotów?
Czy kiedykolwiek popełniłeś lub rozważałeś popełnienie nielegalnego czynu, aby sfinansować hazard?
Czy uprawianie hazardu powodowało, że masz kłopoty ze snem?
Czy kłótnie, rozczarowania lub frustracje wywołują w Twoim wnętrzu impuls do hazardu?
Czy kiedykolwiek miałeś pragnienie, aby świętować jakieś szczęśliwe wydarzenia poprzez uprawianie hazardu przez kilka godzin?
Czy kiedykolwiek brałeś pod uwagę autodestrukcję lub samobójstwo w wyniku Twojego hazardu?

Jakie są metody leczenia?
Podobnie jak w przypadku innych uzależnień, podstawową metodą leczenia jest psychoterapia. Podejmowane dotychczas próby farmakoterapii nie pozwalają jeszcze na rekomendowanie do rutynowego stosowania żadnego z dotychczas badanych leków.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Zdania na temat ewentualnego wyleczenia są podzielone. Przez wyleczenie należałoby rozumieć bowiem sytuację, kiedy osoba grająca w sposób patologiczny, tj. niekontrolowany, potrafiłaby grać bezpiecznie, tzn. zawsze mieć pełną kontrolę nad swoimi zachowaniami podczas uczestniczenia w grach hazardowych (losowych). Z doświadczeń autora wynika, że sytuacja taka może mieć miejsce w przypadku osoby grającej problemowo, natomiast osoba z rozpoznaniem patologicznego hazardu nie powinna podejmować ryzyka i przystępować do gry. Wśród ekspertów trwają jednak dyskusje dotyczące tego, czy hazard należy traktować jako zaburzenie „trwałe i nawracające”.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?
Po zakończeniu stacjonarnego lub ambulatoryjnego podstawowego programu psychoterapii uzależnienia należy zadbać o utrwalenie rozpoczętych zmian, kontynuując terapię w warunkach ambulatoryjnych (w poradni) lub poprzez realizowanie Programu 12 Kroków w ramach Wspólnoty Anonimowych Hazardzistów.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?
Osoby, które zaniepokoiły się swoim graniem i które chciałyby spróbować samodzielnie uniknąć problemów wynikających z hazardu i nie dopuścić do narastania objawów uzależnienia, powinny:

traktować grę jak rozrywkę, a nie jak sposób na zarabianie pieniędzy, natomiast po przegraniu przeznaczonej na rozrywkę kwoty nie kontynuować grania,
przyjąć do wiadomości, że przegrana jest również nieuniknionym elementem grania,
unikać grania w chwilach napięcia emocjonalnego czy „dołka” psychicznego,
ograniczyć ilość czasu poświęcanego na granie (np. należy ustalić, ile razy w tygodniu będą grać, ustawić alarm w telefonie, w zegarku czy w komputerze, żeby przypominał o upływie czasu, ewentualnie skorzystać z możliwości samowykluczenia),
ustalać zawsze kwotę, jaką mogą przeznaczyć w danym dniu na granie, nie mieć ze sobą więcej pieniędzy ani kart kredytowych, a po otrzymaniu wypłaty najpierw spłacić zaciągnięte wcześniej długi,
chodzić do kasyna lub do salonu gry z osobą, która nie ma problemu z hazardowym graniem i nie przepada za graniem, a która służyłaby pomocą w odstąpieniu od dalszego grania,
nigdy nie pożyczać pieniędzy od nikogo i nigdzie, nie przeznaczać też na granie środków finansowych zarezerwowanych na inne cele,
skrupulatnie zapisywać zarówno kwoty wygrane, jak i przegrane, a co jakiś czas robić bilans zysków i strat,
nie uczęszczać do kasyn czy salonów gry, będąc pod wpływem substancji psychoaktywnych (alkoholu, leków, narkotyków),
spędzać więcej czasu z bliskimi, zrezygnować z kontaktów z osobami, które mają problem z hazardem, i poszukać innych satysfakcjonujących form spędzania czasu,
być przygotowanym na to, że jeśli jednak okaże się, że samodzielne próby ograniczania grania nie dają spodziewanego efektu, należy pomyśleć poważnie o podjęciu profesjonalnego leczenia lub o zaangażowaniu się w Program 12 Kroków Wspólnoty Anonimowych Hazardzistów.

Ukryte formy hazardu, hazard internetowy i wideoloterie
Osoby, które mają w sobie „żyłkę hazardzisty”, a jednocześnie mają bardzo ograniczone możliwości finansowe, większe poczucie odpowiedzialności bądź mniej odwagi, wybierają bardziej bezpieczne formy hazardu, takie jak lotto (u nas do 2009 r. Duży Lotek), konkursy audiotele, tzw. zdrapki czy niedrogie loterie. Zdarza się jednak, że część tych osób traci w jakimś momencie kontrolę nad swoimi zachowaniami i emocjami, a chęć zysku i dreszczyk związany z ryzykiem biorą górę. Wówczas wydają coraz więcej pieniędzy na kupony lotta i loteryjne losy czy dziesiątki razy wykręcają telefoniczne numery telewizyjnych konkursów, kupują dziesiątki egzemplarzy tego samego pisma, żeby „wydrapać” obiecany samochód albo przynajmniej odkurzacz. Sygnałem, że sprawy posuwają się zbyt daleko, staje się dopiero niewiarygodnie duży rachunek telefoniczny lub podliczenie ogólnej wartości „drobnych” kwot wydanych na pojedyncze losy, kupony czy kolorowe pisma. Te obiektywnie niewielkie kwoty wydawane na przykład na lotto czy loterię bywają często bardzo poważnym obciążeniem dla niewielkiego budżetu emerytów czy rencistów, którzy zaczynają grać, bo nie widzą innego sposobu na poprawienie swojej sytuacji materialnej czy zdobycie wymarzonego przedmiotu. Badania mówią, że tego rodzaju gry cieszą się największą popularnością, a jednocześnie można przypuszczać, że ich uczestnicy niestety nie dostrzegają w nich żadnego zagrożenia.

Początki internetowego hazardu (e-hazardu) to rok 1994, kiedy to zostało wydane pierwsze pozwolenie na działanie kasyn on-line na dwóch karaibskich wyspach Antigua i Barbuda. Wkrótce gry hazardowe pojawiły się w Internecie, a w 1999 r. w Australii powstało pierwsze internetowe kasyno. Szacuje się, że hazard internetowy uprawia na świecie ponad 20 mln internautów miesięcznie, a wartość internetowej branży hazardowej szacowana jest na ponad 20 mld dolarów. W Polsce mamy ponad pół miliona internautów, którzy wydają na ten cel ponad 10 mln zł miesięcznie.

Niebezpieczeństwa, jakie wiążą się z elektronicznym hazardem, są efektem jego pełnej anonimowości, stałego i niekontrolowanego dostępu do kasyna on-line (także dla dzieci i młodzieży) oraz brakiem presji czasu. Szczególnie niebezpieczne są wideoloterie, ponieważ łączą w sobie cechy automatów oraz loterii i tym samym stanowią poważne zagrożenie uzależnieniem, zwłaszcza dla osób bardzo młodych. Zdaniem znanego badacza hazardu, prof. Gary’ego Smitha z University of Alberta (2004), wideoloterie są najbardziej uzależniającą formą hazardu ze względu na szybkość grania (cykl trwa kilka sekund), łatwość dostępu i prostotę (nie jest potrzebna znajomość strategii) oraz możliwość „zahipnotyzowania”. Z tego powodu są zakazane w Hiszpanii, Szwajcarii oraz w Estonii, a w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Danii i Szwecji są bardzo ograniczone.

W dobie nowoczesnych technologii bardzo poważnym zagrożeniem, skutkującym rozwojem uzależnienia od hazardu, może być zarówno telefon komórkowy, jak i telewizja cyfrowa, mogą być bowiem używane jako elektroniczne maszyny do gier.

dr n. med. Bohdan T. Woronowicz
specjalista psychiatra
certyfikowany specjalista i superwizor psychoterapii uzależnień
www.b.woronowicz.dr-med.pl
NZOZ Cemtrum Konsultacyjne AKMED w Warszawie
http://www.akmed.waw.pl/