Hazard i problemy finansowe w rodzinie. Pytania do prawnika – cz. II

„Czy muszę spłacać długi partnera?”, „Kiedy komornik może zająć moje wynagrodzenie?”, „Co oznacza egzekucja z ruchomości?”, „Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką i jakie ma ona skutki?” Na najczęstsze pytania napływające do naszej poradni online odpowiada adwokat Katarzyna Maria Korgól, specjalizująca się w prawie rodzinnym, cywilnym, spadkowym oraz prawie pracy.

Czy muszę spłacać długi partnera?

Zgodnie z obowiązującymi przepisy prawa, ustawodawca nie przewiduje odpowiedzialności za zobowiązania osoby, z którą pozostaje się w pożyciu (partnera). Od w/w zasady istnieją jednak nieliczne wyjątki. W praktyce jednak najczęściej można się spotkać z kwestią odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe partnera oraz za zobowiązania wynikające z najmu lokalu, w którym zamieszkują wspólnie partnerzy.

Zgodnie z treścią ordynacji podatkowej członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności. Jednocześnie ustawodawca – na gruncie cytowanej ustawy – przyjmuje, że za członka rodziny należy rozumieć także osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe naszego partnera ma zawsze charakter zupełnie wyjątkowy, bowiem aktualizuje się ona wyłącznie w sytuacji, gdy podatnik nie spłaca swoich zobowiązań publicznoprawnych albo jego majątek nie wystarcza na ich zaspokojenie. Należy pamiętać, iż decyzja o odpowiedzialności za zobowiązania publicznoprawne partnera uzależniona jest od wykazania w toku postępowania kontrolnego, że zaległości podatkowe dotyczą działalności gospodarczej podatnika, partner współdziałał przy wykonywaniu działalności gospodarczej w okresie, w którym powstały nieuregulowane zobowiązania, a ponadto osiągał korzyści z takiej działalności.

Należy zwrócić również uwagę na treść przepisów kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie. Nie ulega wątpliwości, iż do kręgu osób stale zamieszkujących z najemcą może zostać zaliczony również jego partner. Odpowiedzialność ta została jednak ograniczona do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania.

Często występującymi w praktyce sytuacjami, w których jesteśmy zobowiązani do zapłaty długu wraz z partnerem, jest oczywiście wspólnie zaciągnięta pożyczka/kredyt. W takiej sytuacji odpowiedzialność ponoszą oboje, cały swoim majątkiem osobistym. Zgodnie z regułą solidarność długu wierzyciel może żądać spłaty zobowiązania przez jednego z nich, pozostawiając partnerom decyzję o ewentualnym rozliczeniu. Odpowiedzialność za dług zaciągnięty przez partnera implikuje również udzielenie zabezpieczenia długu zaciągniętego przez niego. Wówczas musimy liczyć się z ewentualną koniecznością zapłaty w sytuacji, gdy partner nie będzie spłacał długu.

Kiedy komornik może zająć moje wynagrodzenie?

Odpowiadając na powyższe pytanie w pierwszej kolejności należy podkreślić, że komornik wszczyna postępowanie egzekucyjne po prawomocnie zakończonym postępowaniu sądowym zainicjowanym przez wierzyciela. Egzekucja jest prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego, w którym wskazana jest wysokość zadłużenia. Jednym z najpopularniejszych sposobów prowadzenia egzekucji jest w praktyce egzekucja z wynagrodzenia za pracę. W sytuacji, gdy komornik ustali, że dłużnik jest zatrudniony w oparciu o umowę o pracę czy też wykonuje na rzecz danego podmiotu zlecenia lub inne usługi, komornik zawiadamia pracodawcę o dokonaniu zajęcia wynagrodzenia oraz nakazuje zaprzestania wypłacania pracownikowi wynagrodzenia. Od momentu zajęciach wynagrodzenia, jest ono przekazywane do komornika, który dzieli zajętą kwotę pomiędzy wierzycielami. Z zajętego wynagrodzenia są również opłacane koszty postępowania egzekucyjnego. Warto wskazać, że pracodawca ma bezwzględny obowiązek dokonania zajęciach wynagrodzenia, niewykonanie tego obowiązku może skutkować nałożeniem grzywny.

Jeżeli chodzi o wysokość kwoty, jaką może zająć komornik – w przypadku umów o pracę wynosi ona 50 proc. wynagrodzenia, przy czym zajęciu nie podlega minimalne wynagrodzenie za pracę. Wyjątkiem od tej zasady jest egzekucja należności alimentacyjnych – komornik ma prawo zająć 60 proc. wynagrodzenia i nie występuje w tym przypadku kwota wolna od potrąceń.

Co oznacza egzekucja z ruchomości? Czy dotyczy ona mnie, jeśli długi zaciągnął mąż / żona bez mojej wiedzy?

Egzekucja z ruchomości rozpoczyna się od zajęcia przez komornika ruchomości będących we władaniu dłużnika. W toku egzekucji z ruchomości komornik może zająć również te ruchomości, którymi dysponuje wierzyciel. W sytuacji, gdy ruchomości dłużnika znajdują się we władaniu osoby trzeciej, mogą one być przedmiotem zajęciach tylko wówczas, gdy osoba ta wyrazi zgodę albo przyzna, że stanowią one własność dłużnika. Zajęte ruchomości są wpisywane przez komornika do protokołu zajęcia. Zgodnie z treścią przepisów procedury cywilnej skutki zajęcia ruchomości są doniosłe – bowiem „rozporządzenie ruchomością dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy”. Drugim etapem egzekucji z ruchomości jest sprzedaż zajętych ruchomości, która najczęściej dokonywana jest w drodze licytacji.

Jeżeli dług został zaciągnięty przez małżonka / małżonkę bez zgody i wiedzy żony / męża, wówczas tytuł wykonawczy dotyczyć będzie wyłącznie dłużnika, a zatem egzekucja będzie skierowana wyłącznie do majątku (a w tym przypadku – ruchomości) dłużnika. Jeżeli więc małżonkowie przez wiele lat tworzyli wspólne gospodarstwo domowe, nie ulega wątpliwości, że większość majątku powstała przy ich współdziałaniu, a zatem jest to majątek wspólny małżonków. Komornik zatem nie powinien zajmować wspólnych ruchomości (np. pralka, lodówka, odkurzacz, itp.). Praktyka pokazuje jednak, że wielokrotnie w toku egzekucji zajmowane są ruchomości będące własnością obojga małżonków, bowiem – o czym była mowa powyżej – komornik może zająć ruchomości będące we władaniu dłużnika. Zatem w sytuacji, gdy komornik zajmie ruchomości należące do majątku wspólnego małżonków, małżonek nie będący dłużnikiem powinien złożyć do komornika wniosek o umorzenie egzekucji z tych ruchomości. W przypadku nieuwzględnienia tegoż wniosku, małżonek może skierować do sądu skargę na czynności komornika.

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką i jakie ma ona skutki (dla osoby samotnej i dla małżeństwa)?

Upadłość konsumencka stanowi szansę na oddłużenie dłużników będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Instrument ten umożliwia nawet całkowitą redukcję zadłużenia, również w sytuacji, gdy dłużnik ma tylko jeden dług. Zgodnie z nowymi przepisami, sąd będzie mógł oddalić wniosek tylko wówczas, gdy dłużnik spowodował zadłużenie czy też powiększył jego wysokość działając umyślnie lub wykazując się rażącym niedbalstwem. Z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej cały dotychczasowy majątek trafia pod nadzór syndyka, który – wykonując plan podziału ustalony przez sędziego komisarza – dokonuje spłaty wierzycieli. W przypadku, gdy majątkiem dłużnika jest nieruchomość lokalowa, z sumy uzyskanej ze sprzedaży dłużnik może otrzymać kwotę odpowiadającą wysokości przeciętnego czynszu najmu lokalu podobnego za okres od 12 do 24 miesięcy.

Zgodnie z treścią art. 124 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Majątek wspólny, gromadzony przez małżonków w ramach wspólności ustawowej, wchodzi w całości w skład masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Małżonek dłużnika, wobec którego ogłoszono upadłość konsumencką, może zgłosić sędziemu komisarzowi roszczenie z tytułu udziału w majątku wspólnym.

Adwokat Katarzyna Maria Korgól – absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego na Wydziale Prawa i Administracji. Po ukończeniu aplikacji adwokackiej wpisana na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Szczecinie. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, spadkowym oraz prawie pracy. Prowadzi sprawy karne i sprawy karne gospodarcze, reprezentując Klientów na każdym etapie postępowania. Dysponuje bogatym doświadczeniem procesowym w zakresie spraw rozwodowych, alimentacyjnych, dotyczących uprawnień rodzicielskich. W ramach prowadzonej indywidualnej Kancelarii Adwokackiej w Szczecinie świadczy pomoc prawną na rzecz Fundacji Studia Psychologii Zdrowia.