Czynniki ryzyka rozwoju zaburzeń hazardowych wśród graczy gier komputerowych

Związek między graniem w gry wideo i hazardem niezmiennie interesuje badaczy. Granie w gry komputerowe może być czynnikiem ryzyka, który zwiększa możliwość wystąpienia zachowań problemowych związanych z hazardem. Najnowsze badania koncentrowały się wokół zagadnienia gier komputerowych online i offline (w tym gier typu Pay2Win) oraz związków pomiędzy graniem w nie a występowaniem zaburzeń hazardowych.

Jak podkreślają autorzy raportu, w ciągu ostatnich lat świat gier komputerowych zmienił się znacząco, od prostych gier do gier w sieci, gdzie można współpracować lub rywalizować z innymi graczami lub z fikcyjnymi postaciami. Gra w gry komputerowe dla niektórych graczy stała się ścieżką kariery i sposobem na zarabianie pieniędzy.

Zaznaczono również, że granie w gry wideo, jak i granie w gry hazardowe, wykorzystują te same mechanizmy behawioralne. Chodzi o element nagrody za udział w grze oraz wydłużanie czasu poświęcanego na granie.

Grupa badawcza

W raporcie przeanalizowano dane zebrane w dwóch grupach.

• Pierwszą stanowili gracze gier komputerowych. Badano osoby, które wyraziły świadomą zgodę na udział w badaniu, grały w gry wideo online i offline przynajmniej jeden raz w ciągu ostatniego tygodnia przed badaniem oraz kiedykolwiek w życiu grali w gry typu Pay2Win, czyli takie, w których można dokonać zakupów, aby polepszyć swoje wyniki.
• Druga grupa to byli gracze w gry hazardowe, a więc osoby powyżej 18 lat, które wyraziły świadomą zgodę na udział w badaniu, u których zdiagnozowano zaburzenia związane z hazardem oraz aktualnie leczące się w placówce leczenia uzależnień.

Uczestnikami badania byli głównie mężczyźni. W grupie hazardowej jedynie 5% stanowiły kobiety. W przypadku gier wideo kobietą była co 7 osoba.

Średni wiek respondentów wynosił 23 lata, przy czym zdecydowanie starsi byli gracze hazardowi (32 lata). Ponad dwie trzecie osób z zaburzeniami hazardowymi i ponad 90% graczy w gry wideo było kawalerami bądź pannami. Były to głównie osoby ze średnim wykształceniem (niecałe 40% respondentów spośród osób z zaburzeniami hazardowymi i ponad 20% graczy w gry wideo posiadało wykształcenie wyższe) zamieszkujące duże miasta.

Wyniki badań

Na podstawie zebranych danych wskazano następujące czynniki ryzyka i czynniki chroniące występowania uzależnienia od gier komputerowych:

• Darmowy i łatwy dostęp,
• Otoczenie, które również gra,
• Skłonność do uzależnień,
• Zbyt wczesne wprowadzanie dzieci w świat elektroniki przez dorosłych,
• Trudna sytuacja rodzinna,
• Samotność,
• Ograniczenie zainteresowań i koncentracja na grach,
• Brak świadomości, że gry mogą uzależniać,
• Ucieczka od rzeczywistości i od problemów, nieumiejętność bądź niechęć do rozwiązywania problemów.

W przypadku gier hazardowych dodatkowo wskazuje się:

• Dorosłego lub inną osobę, która wprowadza w świat hazardu,
• Nadzieję na wzbogacenia się, chęć poczucia adrenaliny,
• Brak lub posiadanie „wolnych” środków finansowych,
• Wygrane i chęć zarabiania w ten sposób na życie,
• Możliwość gry przez Internet.

Czynnikami chroniącymi – zarówno przed szkodliwym korzystaniem z gier wideo, jak i uzależnieniem od hazardu są między innymi: wsparcie ze strony osób bliskich, kontrola czasu spędzanego na grach (w tym również kontrola rodzicielska), praca i zainteresowania oraz nagłośnienie problemu hazardu i konsekwencji, do jakich hazard może prowadzić.

Autorzy badań czynniki podsumowani w taki sposób: „Najistotniejszym determinantem grania w gry wideo było granie dla zabawy, rozrywki i przyjemności. Wśród motywów istotnych dla osób z zaburzeniami hazardowymi znalazło się granie dla zabicia czasu, zredukowania stresu i ucieczki od problemów oraz chęci rywalizacji. Z kolei dla graczy w gry wideo najważniejszymi motywami był łatwy dostęp do gier, chęć zabicia czasu i uniknięcia nudy, ukojenie stresu oraz możliwość interakcji z innymi”.

Przejście od grania w gry komputerowe online i offline (w tym gry Pay2Win) do grania w gry hazardowe

Zauważono, że w grupie osób z zaburzeniami hazardowymi (zadeklarowało blisko 20%), w ciągu ostatnich 12 miesięcy wystąpiło od 7 do 9 problemów związanych z graniem w gry wideo, podczas gdy w grupie graczy w gry wideo jedynie 2,5% badanych doświadczyło takiej liczby problemów. Oznacza to, że część osób z zaburzeniami hazardowymi doświadcza również wielu problemów w związku z graniem w gry wideo.

Chęć rywalizowania i wygrywania były elementami łączącymi obie grupy. Oba typy gier zapewniają możliwość ucieczki od realnego świata, a graniu towarzyszą silne emocje (ekscytacja, frustracja). Gry hazardowe charakteryzuje element losowości, ale w niektórych grach wideo również pojawiają się elementy, gdzie nie liczą się umiejętności, a wygrana jest kwestią przypadku. Są to tak zwane lootboxy, czyli pudełka zwierające wirtualne przedmioty, z różnych powodów pożądane przez graczy. Można je wygrać lub kupić, zwiększając w ten sposób szanse na wygraną. Badani podkreślali, że w przypadku zarówno gier video, jak i gier hazardowych łatwo utracić kontrolę, stracić środki, a nawet uzależnić się.

Wnioski z badań

Jak wskazano: „Rozpowszechnienie grania w gry wideo jest większe w grupie graczy w gry wideo w porównaniu z osobami z zaburzeniami hazardowymi, zarówno jeśli chodzi o granie w dni powszednie jak i w weekendy. Badani z tej grupy więcej dni w tygodniu spędzają na graniu oraz poświęcają więcej godzin w ciągu dnia na granie”.

Badanych w obu grupach różnił styl gry. Gracze wideo zdecydowanie częściej skupiają się na grach w trybie wieloosobowym (multiplayer). Z kolei osoby z zaburzeniami hazardowymi częściej grają indywidualnie. Większość – niezależnie od grupy – wybiera tytuły, które można zakwalifikować do różnych gatunków gier. Gracze w gry wideo najczęściej sięgają po gry z gatunku gier fabularnych i zręcznościowych. Z kolei osoby z zaburzeniami hazardowymi preferują gry sportowe oraz zręcznościowe.

Osoby z obu grup deklarowały, że w czasie ostatnich 12 miesięcy grały przynajmniej raz w takie gry hazardowe jak na przykład totolotek, zakłady sportowe, gry w karty na pieniądze, automaty. Zdecydowanie częściej jednak sięgali po nie gracze z problemem hazardowym.

Podsumowanie

Czynnikami przyczyniającymi się do zwiększenia częstotliwości grania w gry komputerowe i hazardowe są między innymi te związane z możliwością zaspokajania potrzeb emocjonalnych, odprężenia się, rozwojem nowych technologii, mechaniką gry oraz pojawieniem się wirtualnych środków płatniczych ułatwiających robienie zakupów. Dodatkowo grupą czynników są te związane z rozwojem e-sportu i loot boxów, liberalizacją prawa hazardowego, rozwojem hazardu w Internecie, a przez to większym dostępem do tego typu gier.

Jak podkreślają autorzy badań: „Oferta terapeutyczna powinna uwzględniać różnice płciowe. Młodzi mężczyźni uprawiający hazard oraz grający w gry wideo, których celem jest współzawodnictwo z innymi oraz podejmowanie ryzyka, mogliby być zainteresowani, aby skorzystać z oferty, która kanalizowałaby ich zapotrzebowanie na emocje w zdrowszy i bardziej aktywny sposób. Z kolei młode kobiety, które uprawiają hazard lub grają w gry, aby odciąć się od rzeczywistości mogłyby w większym stopniu skorzystać z interwencji, których celem byłoby radzenie sobie z emocjami”.

Źródło:

Raport z realizacji badania „Czynniki ryzyka rozwoju zaburzeń hazardowych wśród graczy w gry komputerowe online i offline (w tym gry typu Pay2Win)”, dr Łukasz Wieczorek, dr Katarzyna Dąbrowska, Warszawa 2021

Fot. Ciaran O’Brien, Unsplash.com