Czy musisz spłacać długi partnera? Porady prawnika!

Jak skutecznie uchronić się przed koniecznością ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez męża / żonę bez wiedzy współmałżonka?

Należy wystąpić o orzeczenie rozdzielności majątkowej z ważnych przyczyn w trakcie trwania małżeństwa. Innymi słowy – należy znieść wspólnotę majątkową małżeńską, jaka powstaje z mocy prawa w momencie zawarcia związku małżeńskiego. W sytuacji, gdy mąż / żona wyraża zgodę na ustanowienie rozdzielności majątkowej, można w tym celu zawrzeć stosowną umowę w kancelarii notarialnej. Jeżeli nie może liczyć na zgodę małżonka, powinno się wystąpić na drogę postępowania sądowego. Uzasadniając treść pozwu należy powołać się na okoliczność w postaci niespłacenia długów przez męża / żonę lub uzasadnione obawy przed taką sytuacją. W przypadku uzyskania korzystnego wyroku rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych sytuacjach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Opłata sądowa, jaką należy uiścić od pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej, wynosi 200 zł. Można jednak złożyć w pozwie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w przypadku, gdy nie jest możliwe uiszczenie opłaty bez uszczerbku finansowego dla siebie i rodziny. Z kolei notariusz za sporządzeniu aktu notarialnego o rozdzielności majątkowej pobiera opłatę w wysokości 400 zł.

Czy można kogoś ubezwłasnowolnić ze względu na chorobę, jaką jest patologiczny hazard?

Zgodnie z obowiązującym prawem osoba, która ukończyła 13 lat, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Osoba pełnoletnia może być natomiast ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.  W świetle praktyki sądowej, „hulaszczy tryb życia oraz trwonienie własnego majątku może stanowić podstawę do częściowego ubezwłasnowolnienia, jeżeli w ten sposób przejawia się zaburzenie psychiczne” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1965 roku, sygn. akt I CR 399/64). Zatem, aby móc skutecznie ubezwłasnowolnić małżonka (albo inną osobę) z uwagi na uzależnienie od hazardu istotne jest wykazanie, że uzależnienie jest przejawem choroby psychicznej. Procedura związana z ubezwłasnowolnieniem jest inicjowana przez złożenie wniosku w sądzie okręgowym właściwym dla miejsca zamieszkania osoby, która ma być ubezwłasnowolniona. Do złożenia w/w wniosku uprawnieni są: małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy. Choroba psychiczna bądź niedorozwój umysłowy związany z uzależnieniem od hazardu może być wykazywany przez wnioskodawcę za pomocą wszelkich środków dowodowych. Osoba inicjująca postępowanie może m.in. zwrócić się do sądu o przedłożenie do akt postępowania dokumentacji z leczenia tej osoby czy też złożyć wniosek o przesłuchanie świadków. Kluczowym dowodem w sprawie jest jednak zawsze dowód z opinii biegłego lekarza psychiatry. Postępowanie sądowe w sprawie o ubezwłasnowolnienie toczyć się będzie zawsze z udziałem prokuratora.

Co zrobić, gdy komornik zaczął eksmisję? Czy dotyczy ona mnie – jeśli długi zaciągnął współmałżonek bez mojej zgody?

 Wspólność majątkowa małżeńska powstająca z chwilą zawarcia małżeństwa powoduje odpowiedzialność majątkową małżonków za długi. Możliwe są jednak sytuacje, w którym – mimo istnienia wspólności – za dług będzie odpowiadał jeden z małżonków w granicach swojego majątku osobistego. Wierzyciel może skierować egzekucję do majątku wspólnego oraz osobistego każdego z małżonków jedynie w sytuacji, gdy oboje oni są stronami czynności prawnej powodującej powstanie długu.

Podobnie kształtuje się sytuacja, w której dług powstaje w wyniku zaciągnięcia zobowiązania przez jednego z małżonków, ale za zgodą drugiego. Wówczas każdy z małżonków odpowiada za zaciągnięte zobowiązanie, co wynika ze zgody udzielonej na czynność prawną powodującą powstanie długu. Aby mówić o odpowiedzialności drugiego z małżonka, wierzyciel musi przedstawić stosowne dowody potwierdzające złożenie oświadczenia o akceptacji zobowiązania zaciągniętego przez współmałżonka.

Obowiązujące prawo nie przewiduje wymogu wyrażenia zgody na zaciągnięcie kredytu lub pożyczki przez naszego małżonka. Zatem aby uchronić współmałżonka, często zupełnie nie mającego jakiejkolwiek wiedzy o zaciąganych przez męża/żonę kredytach i pożyczkach, ustawodawca w nowelizacji z 2005 roku wprowadził regulację, zgodnie z którą za dług odpowiada tylko ten z małżonków, który go zaciągnął, choćby małżonków łączyła wspólnota majątkowa. Wierzyciel może więc skierować żądanie zapłaty wyłącznie do majątku osobistego dłużnika oraz jego wynagrodzenia za pracę.

Aby uniknąć spłacania długu, o którym nie mieliśmy pojęcia i na który nie wyrazilibyśmy zgody, a powstał on przed zmianą ustawy (przed 2005 rokiem), można w toku postępowania sądowego wykazywać, iż

1. dług dotyczy jedynie majątku odrębnego współmałżonka, bowiem w momencie zaciągania zobowiązania nie istniała między małżonkami wspólność majątkowa, a zatem wierzyciel nie podlega zaspokojeniu z majątku wspólnego;
2. ważność kontraktu, który został zawarty przez jednego z małżonków bez zgody drugiego zależała od jego potwierdzenia przez drugiego małżonku. W przypadku braku potwierdzenia przez partnera zawarcia tego rodzaju zobowiązania, umowa kredytu (pożyczki) zaciągniętej w tajemnicy przez współmałżonka staje się czynnością nieważną;
3. wierzyciel skierował egzekucję do przedmiotu, który należy do odrębnego majątku współmałżonka, a zatem do przedmiotu lub innego składnika majątku nabytego w drodze spadkobrania, darowizny. W takiej sytuacji konieczne jest wytoczenie powództwa o zwolnienie tegoż składnika majątku spod egzekucji. Należy pamiętać, iż w takim przypadku można wystąpić na drogę sądową w terminie miesiąca od dnia, w którym współmałżonek dowiedział się o nieuprawnionym objęciu egzekucją. Termin ten nie podlega przywróceniu;
4. wierzyciel wszczął egzekucję z majątku wspólnego bez uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi. Wówczas możliwe jest złożenie wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego;
5. egzekwowane świadczenie nie należy się wierzycielowi. W powództwie przeciwegzekucyjnym należy wówczas zawrzeć zarzuty świadczące o tym, że wierzytelność nie może być skutecznie windykowana, np. z uwagi na spełnienia świadczenia, zwolnienia z długu, przedawnienie.

Czy można komuś notarialnie zakazać wstępu do kasyna?

Obowiązujące prawo, w szczególności prawo o notariacie, nie przewiduje instytucji notarialnego zakazu wstępu do siedziby kasyna. W praktyce jednak w wielu kasynach istnieje możliwość złożenia oświadczenia, w którym osoba borykająca się z uzależnieniem od gier może nałożyć na samą siebie stosowny zakaz. Inną jednak kwestią jest obowiązek respektowania przez personel kasyna takiego oświadczenia. W szczególności niezwykle trudne byłoby dochodzenie odszkodowania od właściciela kasyna w przypadku złamania zakazu i przegrania przez tę osobę sporej sumy pieniężnej. Co więcej, jak każde oświadczenie woli, może ono zostać w każdej chwili odwołane, co przesądza tym samym o wątpliwej skuteczności ustanawiania owego zakazu.

Czy muszę spłacać długi partnera?

Zgodnie z obowiązującymi przepisy prawa, ustawodawca nie przewiduje odpowiedzialności za zobowiązania osoby, z którą pozostaje się w pożyciu (partnera). Od w/w zasady istnieją jednak nieliczne wyjątki. W praktyce jednak najczęściej można się spotkać z kwestią odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe partnera oraz za zobowiązania wynikające z najmu lokalu, w którym zamieszkują wspólnie partnerzy.

Zgodnie z treścią ordynacji podatkowej członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności. Jednocześnie ustawodawca – na gruncie cytowanej ustawy – przyjmuje, że za członka rodziny należy rozumieć także osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe naszego partnera ma zawsze charakter zupełnie wyjątkowy, bowiem aktualizuje się ona wyłącznie w sytuacji, gdy podatnik nie spłaca swoich zobowiązań publicznoprawnych albo jego majątek nie wystarcza na ich zaspokojenie. Należy pamiętać, iż decyzja o odpowiedzialności za zobowiązania publicznoprawne partnera uzależniona jest od wykazania w toku postępowania kontrolnego, że zaległości podatkowe dotyczą działalności gospodarczej podatnika, partner współdziałał przy wykonywaniu działalności gospodarczej w okresie, w którym powstały nieuregulowane zobowiązania, a ponadto osiągał korzyści z takiej działalności.

Należy zwrócić również uwagę na treść przepisów kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie. Nie ulega wątpliwości, iż do kręgu osób stale zamieszkujących z najemcą może zostać zaliczony również jego partner. Odpowiedzialność ta została jednak ograniczona do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania.

Często występującymi w praktyce sytuacjami, w których jesteśmy zobowiązani do zapłaty długu wraz z partnerem, jest oczywiście wspólnie zaciągnięta pożyczka/kredyt. W takiej sytuacji odpowiedzialność ponoszą oboje, cały swoim majątkiem osobistym. Zgodnie z regułą solidarność długu wierzyciel może żądać spłaty zobowiązania przez jednego z nich, pozostawiając partnerom decyzję o ewentualnym rozliczeniu. Odpowiedzialność za dług zaciągnięty przez partnera implikuje również udzielenie zabezpieczenia długu zaciągniętego przez niego. Wówczas musimy liczyć się z ewentualną koniecznością zapłaty w sytuacji, gdy partner nie będzie spłacał długu.

Kiedy komornik może zająć moje wynagrodzenie?

Odpowiadając na powyższe pytanie w pierwszej kolejności należy podkreślić, że komornik wszczyna postępowanie egzekucyjne po prawomocnie zakończonym postępowaniu sądowym zainicjowanym przez wierzyciela. Egzekucja jest prowadzona na podstawie tytułu wykonawczego, w którym wskazana jest wysokość zadłużenia. Jednym z najpopularniejszych sposobów prowadzenia egzekucji jest w praktyce egzekucja z wynagrodzenia za pracę. W sytuacji, gdy komornik ustali, że dłużnik jest zatrudniony w oparciu o umowę o pracę czy też wykonuje na rzecz danego podmiotu zlecenia lub inne usługi, komornik zawiadamia pracodawcę o dokonaniu zajęcia wynagrodzenia oraz nakazuje zaprzestania wypłacania pracownikowi wynagrodzenia. Od momentu zajęciach wynagrodzenia, jest ono przekazywane do komornika, który dzieli zajętą kwotę pomiędzy wierzycielami. Z zajętego wynagrodzenia są również opłacane koszty postępowania egzekucyjnego. Warto wskazać, że pracodawca ma bezwzględny obowiązek dokonania zajęciach wynagrodzenia, niewykonanie tego obowiązku może skutkować nałożeniem grzywny.

Jeżeli chodzi o wysokość kwoty, jaką może zająć komornik – w przypadku umów o pracę wynosi ona 50 proc. wynagrodzenia, przy czym zajęciu nie podlega minimalne wynagrodzenie za pracę. Wyjątkiem od tej zasady jest egzekucja należności alimentacyjnych – komornik ma prawo zająć 60 proc. wynagrodzenia i nie występuje w tym przypadku kwota wolna od potrąceń.

Co oznacza egzekucja z ruchomości? Czy dotyczy ona mnie, jeśli długi zaciągnął mąż / żona bez mojej wiedzy?

Egzekucja z ruchomości rozpoczyna się od zajęcia przez komornika ruchomości będących we władaniu dłużnika. W toku egzekucji z ruchomości komornik może zająć również te ruchomości, którymi dysponuje wierzyciel. W sytuacji, gdy ruchomości dłużnika znajdują się we władaniu osoby trzeciej, mogą one być przedmiotem zajęciach tylko wówczas, gdy osoba ta wyrazi zgodę albo przyzna, że stanowią one własność dłużnika. Zajęte ruchomości są wpisywane przez komornika do protokołu zajęcia. Zgodnie z treścią przepisów procedury cywilnej skutki zajęcia ruchomości są doniosłe – bowiem „rozporządzenie ruchomością dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy”. Drugim etapem egzekucji z ruchomości jest sprzedaż zajętych ruchomości, która najczęściej dokonywana jest w drodze licytacji.

Jeżeli dług został zaciągnięty przez małżonka / małżonkę bez zgody i wiedzy żony / męża, wówczas tytuł wykonawczy dotyczyć będzie wyłącznie dłużnika, a zatem egzekucja będzie skierowana wyłącznie do majątku (a w tym przypadku – ruchomości) dłużnika. Jeżeli więc małżonkowie przez wiele lat tworzyli wspólne gospodarstwo domowe, nie ulega wątpliwości, że większość majątku powstała przy ich współdziałaniu, a zatem jest to majątek wspólny małżonków. Komornik zatem nie powinien zajmować wspólnych ruchomości (np. pralka, lodówka, odkurzacz, itp.). Praktyka pokazuje jednak, że wielokrotnie w toku egzekucji zajmowane są ruchomości będące własnością obojga małżonków, bowiem – o czym była mowa powyżej – komornik może zająć ruchomości będące we władaniu dłużnika. Zatem w sytuacji, gdy komornik zajmie ruchomości należące do majątku wspólnego małżonków, małżonek nie będący dłużnikiem powinien złożyć do komornika wniosek o umorzenie egzekucji z tych ruchomości. W przypadku nieuwzględnienia tegoż wniosku, małżonek może skierować do sądu skargę na czynności komornika.

Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką i jakie ma ona skutki (dla osoby samotnej i dla małżeństwa)?

Upadłość konsumencka stanowi szansę na oddłużenie dłużników będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Instrument ten umożliwia nawet całkowitą redukcję zadłużenia, również w sytuacji, gdy dłużnik ma tylko jeden dług. Zgodnie z nowymi przepisami, sąd będzie mógł oddalić wniosek tylko wówczas, gdy dłużnik spowodował zadłużenie czy też powiększył jego wysokość działając umyślnie lub wykazując się rażącym niedbalstwem. Z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej cały dotychczasowy majątek trafia pod nadzór syndyka, który – wykonując plan podziału ustalony przez sędziego komisarza – dokonuje spłaty wierzycieli. W przypadku, gdy majątkiem dłużnika jest nieruchomość lokalowa, z sumy uzyskanej ze sprzedaży dłużnik może otrzymać kwotę odpowiadającą wysokości przeciętnego czynszu najmu lokalu podobnego za okres od 12 do 24 miesięcy.

Zgodnie z treścią art. 124 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Majątek wspólny, gromadzony przez małżonków w ramach wspólności ustawowej, wchodzi w całości w skład masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Małżonek dłużnika, wobec którego ogłoszono upadłość konsumencką, może zgłosić sędziemu komisarzowi roszczenie z tytułu udziału w majątku wspólnym.

Na pytania Czytelników odpowiada Adwokat Katarzyna Maria Korgól – absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego na Wydziale Prawa i Administracji. Po ukończeniu aplikacji adwokackiej wpisana na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Szczecinie. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, spadkowym oraz prawie pracy. Prowadzi sprawy karne i sprawy karne gospodarcze, reprezentując Klientów na każdym etapie postępowania. Dysponuje bogatym doświadczeniem procesowym w zakresie spraw rozwodowych, alimentacyjnych, dotyczących uprawnień rodzicielskich. W ramach prowadzonej indywidualnej Kancelarii Adwokackiej w Szczecinie świadczy pomoc prawną na rzecz Fundacji Studia Psychologii Zdrowia.

Masz inne pytania do prawnika? Napisz do naszej poradni online:

poradnia@test.uzaleznieniabehawioralne.pl