A jaką relacje masz Ty ze swoim telefonem?
Usiądź wygodnie i zamknij oczy…przypomnij sobie dzisiejszy poranek i to jak rozpoczął się Twój dzień. Zapewne obudził Ciebie budzik. Być może w telefonie.
Otworzyłeś/-aś oczy, w myślach przesunął się plan dzisiejszego dnia.
Ale jaka będzie dziś pogoda? Sprawdzisz w telefonie?
Być może sprawdzisz też powiadomienia.
SMS, portale społecznościowe. Kto i kiedy napisał, dał znać.
Pewnie nie ma na to zbyt wiele czasu. Czas rozpocząć dzień…
Idziesz do sklepu. Kupujesz pieczywo na śniadanie. Płacisz…telefonem?
Jadąc do pracy…czy sprawdzasz sytuacje na drodze? Korzystasz z nawigacji w telefonie? A może kupujesz bilet na tramwaj, w aplikacji. W telefonie…
Kiedy idziesz na kawę, lunch lub obiad…gdzie szukasz miejsc w pobliżu? W telefonie?
A jak wyglądał Twój wczorajszy dzień?
Ile razy korzystałeś/-aś z telefonu lub Internetu?
Kiedy szukasz odpowiedzi. Kiedy planujesz zakupy. Kiedy szukasz miejsc na wakacje. Nowych butów do biegania.
Telefon.
Tablet.
Komputer.
Nasze życie nie istnieje już bez ekranu.
Chociaż z pewnością, większość z nas, wyobraża sobie świat bez ekranu. Swoje życie bez nich. Są pewnie i Ci, którzy pamiętają życie bez ekranu. Ktoś powie…i przecież żyjemy.
Prawda! Żyjemy. Jednak, czy odmawiamy sobie tych udogodnień?
Ja z pewnością nie. Kiedy chcę kupić bilet na autobus, kupuję go w aplikacji. Sprawdzam też wtedy za ile będzie mój autobus. Bo tak jest łatwiej i prościej. Szybciej.
Warto też, objąć swoją świadomością fakt, że wśród nas są też osoby (z pewnością nastolatki), którzy nie tego pamiętają życia bez ekranu, a z pewnością nie żyli w erze „bez telefonu”.
Pokolenie urodzone po 2000 roku nie zna świata bez Internetu. Funkcjonuje zanurzone w cyfrowej technologii, realizując swoje aktywności równolegle w dwóch światach: online i offline, które wzajemnie się przenikają i traktowane są przez młodych ludzi jako równoważne. Podział na świat realny i wirtualny jest mocno zaznaczony tylko w świecie dorosłych. W przypadku dzieci i nastolatków tego rozróżnienia już nie ma. Korzystanie z Internetu jest nieodłączną częścią ich codziennego życia.
W świetle badań, użytkownicy telefonów komórkowych i smartfonów używają ten sprzęt do komunikacji: do rozmów (99%) i komunikacji asynchronicznej przy użyciu SMS-ów (84%).
Obok funkcji związanych z komunikacją, używając smartfony, korzystamy z:
– funkcji aparatu fotograficznego
– możliwości przeglądania stron internetowych
– zegarka i budzika
– portali społecznościowych i innych aplikacji służących nam do porozumiewania się (Messenger, WhatsApp)
– wysyła i odbiera e-maile
– słuchania muzyki
– monitorowania aktywności sportowych i zdrowotnych
– dokonywania płatności zbliżeniowych
– słuchania radia
– sprawdzanie zanieczyszczenia powietrza
– oglądania telewizji
Smartfony, telefony i urządzenia mobilne służą dorosłym w codziennym życiu, ułatwiają je, pomagają też animować dzieci.
Jak przy każdym bilansie, obok niezliczonych plusów korzystania z telefonu i Internetu, jest też ta strona z minusami.
Nadmierne korzystanie ze smartfonów zalicza się do nałogów behawioralnych. Chociaż Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jeszcze nie wpisała uzależnienia od telefonów na listę chorób, coraz więcej mówi się o negatywnych konsekwencjach nadużywania tych urządzeń, ich właściwościach rozpraszających, złym wpływie na zdrowie i konieczności świadomego ograniczania ich użytkowania.
Urządzenia mobilne i Internet służą dzieciom do zabawy (np. oglądania bajek, filmów nagranych przez innych użytkowników), do podtrzymywania relacji (z rodziną, ale także z innymi dziećmi), jak również do uspokajania, wyciszania czy usypiania. Ponadto rodzice dają dzieciom urządzenia mobilne, kiedy dzieci się nudzą (80%), kiedy płaczą lub marudzą (66%) lub jako nagrodę (66%).
Urządzenia mobilne służą nam i pomagają w wychowaniu. Uczą. Zapraszamy dzieci i młodzież do wirtualnego świata.
Następnie…bywa tak, że chcemy im go odebrać.
Niemal 80% rodziców traktuje odbieranie bądź grożenie odebraniem (z różną intensywnością) urządzeń mobilnych jako sposób na ukaranie dziecka, podczas gdy niemal 75% rodziców daje lub oferuje korzystanie z urządzeń mobilnych jako sposób nagrodzenia dziecka.
Dla większości nastolatków portale społecznościowe to ciekawa i satysfakcjonująca przestrzeń aktywności. W ocenie młodych internautów korzystanie z mediów społecznościowych może mieć korzystny wpływ na samopoczucie i zdrowie psychiczne ich samych i ich rówieśników. Jak deklarują w badaniach zrealizowanych przez instytut badawczy Pew Research Center, częsty kontakt online pozwala im na zaspokojenie wielu ważnych potrzeb psychicznych – poczucia przynależności do grupy rówieśniczej, akceptacji, możliwości poszerzania sieci kontaktów społecznych, otrzymywania wsparcia w trudnych sytuacjach. Obecność w mediach społecznościowych pomaga młodym angażować się w sprawy, na których im zależy, włączać się w ważne działania prospołeczne czy spotykać się z przyjaciółmi i dzielić podobne zainteresowania.
W gabinecie…spotykam często rozżalonych, sfrustrowanych, a przede wszystkim troszczących się i lękających się o zdrowie i życie rodziców. Którzy ze swojej bezsilności nie wiedzą co robić, a w chwilach wzburzenia odbierają przywileje, które wcześniej sami przekazali swoim dzieciom lub grożą konsekwencjami.
Również w gabinecie, często słucham też młodzieży…która przychodzi z niezadowoleniem, złością i niezrozumieniem dlaczego zostaje mu ograniczony lub odebrany, ten wirtualny świat, który dla mamy lub taty jest „tylko” telefonem, a dla tej młodej istoty całym światem – bo dzięki niemu ma kontakt z chłopakiem, dziewczyną, przyjacielem, kolegą, nauczycielem, książką, wiadomościami, ciekawostkami, muzyką, relaksem. Często nie zna innego świata. Nie ma innej relacji niż ta z telefonem.
SPRAWDŹ, czy w twojej komunikacji występują bariery komunikacyjne:
🔹 1. Ocenianie i krytykowanie
Przykład: „Znowu coś źle zrobiłeś, ty nigdy się nie uczysz!”
Skutek: dziecko może czuć się odrzucone lub nieakceptowane, co obniża jego poczucie własnej wartości.
🔹 2. Moralizowanie i pouczanie
Przykład: „Powinieneś się wstydzić. Tak się nie postępuje!”
Skutek: dziecko może poczuć się winne i zamknąć się w sobie, zamiast szczerze mówić o swoich uczuciach i potrzebach.
🔹 3. Rozkazywanie i grożenie
Przykład: „Natychmiast przestań albo pójdziesz do kąta!”
Skutek: budzi strach, opór lub bunt, zamiast wzmacniać zrozumienie.
🔹 4. Bagatelizowanie i zaprzeczanie emocjom
Przykład: „Nie płacz, nic się nie stało.”
Skutek: dziecko uczy się ignorować swoje emocje lub czuje, że nie ma prawa ich przeżywać.
🔹 5. Nadmierne wypytywanie i przesłuchiwanie
Przykład: „Dlaczego? Kto ci to powiedział? Co wtedy zrobiłeś?”
Skutek: dziecko może poczuć się kontrolowane lub osaczone i unikać rozmowy.
🔹 6. Udzielanie rad i rozwiązywanie problemów „za dziecko”
Przykład: „Po prostu powiedz im, że nie chcesz. Problem z głowy.”
Skutek: osłabienie samodzielności i sprawczości dziecka.
🔹 7. Zmienianie tematu
Przykład: Dziecko mówi: „Jestem smutny”, a rodzic odpowiada: „A widziałeś, że pada śnieg?”
Skutek: dziecko może poczuć, że jego uczucia nie są ważne.
🔹 8. Porównywanie
Przykład: „Zobacz, twój brat nigdy nie narzeka!”
Skutek: prowadzi do rywalizacji, poczucia gorszości i zazdrości.
🔹 9. Ironia i wyśmiewanie
Przykład: „Oj, jakiś ty dzielny! Taki malutki chłopczyk się boi!”
Skutek: niszczy zaufanie, buduje wstyd i zamyka dziecko emocjonalnie.
🔹 10. Nadmierna kontrola
Przykład: Stałe komentowanie, poprawianie, przypominanie.
Skutek: dziecko może mieć trudność z budowaniem autonomii i odpowiedzialności.
Chcesz, żebym przygotował też tabelkę z tymi barierami i ich możliwymi skutkami?
Jeśli czujesz potrzebę, SKORZYSTAJ Z PORADY NASZYCH SPECJALISTÓW
AUTOR: Monika Chrupek – Specjalista Psychoterapii Uzależnień
Literatura:
Poradnik „Nowoczesne technologie a nasze dzieci. Poradnik dla rodziców. Co każdy rodzic powinien wiedzieć na temat korzystania przez dziecko z nowoczesnych technologii”, Fundacja Dolce Vita, Zamość 2018.
Krzyżak-Szymańska E., „Uzależnienia technologiczne wśród dzieci i młodzieży. Teoria, profilaktyka, terapia – wybrane zagadnienia”, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2018.
Lange R., „Rodzice Nastolatków 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania społecznego”, NASK – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2019, https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/raporty/1834,raport-quotrod-zice-nastolatkow-30quot.html (dostęp 19.08.2019).